Als een drama zoals dat in Parijs zich in Brussel zou voordoen, zijn onze ziekenhuizen dan opgewassen tegen de zware belasting van honderden gewonden in de spoeddiensten?

Prof. Philippe Meert, diensthoofd UZ Saint-Luc, overliep voor ons het aantal beschikbare U-plaatsen die meteen vrijgemaakt kunnen worden voor de gekwetsten. "Volgens het Mash Plan moeten ziekenhuizen een buffer-opvangcapaciteit hebben, intern georganiseerd. Er zijn 36 bedden U1 beschikbaar (onmiddellijke spoedopvang: kogels in de borstkas, coma...), 60 bedden U2 (chirurgische behandelng binnen de twee uur: belangrijke wonden, open fracturen…) en 150 bedden U3 ('lichtgewonden' en/of psychische trauma's). De Brusselse ziekenhuizen kunnen 220 patiënten meteen opvangen - zonder grote ziekenhuizen zoals Antwerpen, Gent, Leuven mee te rekenen of de Brusselse privé-ziekenhuizen die niet over een gespecialiseerde spoed beschikken. Ik zeg niet dat zoiets van een leien dakje zal lopen, maar de ziekenhuizen zijn voorbereid en beschikken over een buffercapaciteit om een dergelijke crisis het hoofd te bieden." 

Mash plan

Naast het Mash Plan is er ook de MIP (dringende medische interventie) en het provinciale spoedplan. "Het Mash Plan beperkt zich tot de organisatie van het ziekenhuis bij een toevloed van slachtoffers. Oorzaak kan straling zijn, cholera, een overstroming, een explosie... Alle ziekenhuizen moeten een dergelijk crisisplan klaar hebben en doorgeven aan de bevoegde overheid. Het gaat om een praktisch organisatieplan. Verder bestaan er provinciale rampenplannen met een medisch onderdeel. Brussel kent een beurtrol-wachtdienst tussen Erasme, het UZ Brussel, St-Luc, Sint-Pieter, de Europaziekenhuizen en het UZ Brugmann. Er is een permanentie nodig van een ploeg die bestaat uit een ervaren arts en spoed-verpleegkundige die zich op elk moment op de plaats van een ramp kunnen begeven om gepaste medische maatregelen te nemen in afspraak met andere betrokkenen (inspecteur hygiëne, Rode Kruis, brandweer, dringende medische hulpverlening, en eventueel de politie)." 

Brusse telt een aanzienlijk aantal Mug's (8), 15 ziekenhuizen beschikken over een gespecialiseerde spoeddienst en er zijn drie UZ's: Erasme, UZ Brussel et St-Luc) met een meer ontwikkeld technisch platform, te vergelijken met een 'traumacentrum'. "Plus: het militair hospitaal Astrid is zeer groot, zeer toegankelijk en... zeer leeg. Bij een zware crisis is het best mogelijk dat equipes uit andere ziekenhuizen zich hier installeren, zeker omdat het over een prima uitgerust centrum beschikt voor zware brandwonden. Komt nog bij dat - in tegenstelling tot Parijs  - hulpteams zeer snel andere hulpdiensten buiten Brussel kunnen vervoegen. Gasthuisberg (KUL), een van de grootste ziekenhuizen van het land, bevindt zich op 20 minuten rijden van Brussel. Het St-Pierre van Ottignies ligt niet veel verderaf, net zoals de ziekenhuizen van Antwerpen en Gent. Er bestaat hier dus ook een buffer als Brussel het niet alleen zou aankunnen."

Oorlogsgeneeskunde

Hebben sommige Belgische ziekenhuizen expertise ontwikkeld inzake oorlogsgeneeskunde? Zoals het Parijse ziekenhuis Bichat-Claude-Bernard dat meteen 15 zwaargewonden voor zijn rekening nam? "In België bestaat dit soort centra niet, maar je kunt wel een opleiding oorlogsgeneeskunde volgen. De Brandweerbrigade van Parijs – verantwoordelijk voor eerste hulp – heeft een paramilitaire structuur.  Drie legerartsen werken samen met onze spoeddienst Saint-Luc maar we zijn niet echt in staat om oorlogsgeneeskunde te beoefenen. Dit soort geneeskunde speelt zich a priori te velde af, niet onze opdracht of onze competentie. Het gezond verstand zegt dat zorgverleners niet als belangrijkste taak hebben om zich zelf in de gevarenzone te begeven. Een dode of gekwetste hulpverlener is nutteloos. We moeten beschut blijven en wachten tot men ons de slachtoffers brengt. Bovendien verschilt oorlogschirurgie niet zo sterk van vaatchirurgie of orthopedie. De werkomstandigheden verschillen wel maar chirurgen kunnen zich vlot aanpassen, zelfs al kregen ze geen specifieke opleiding."

De Parijse ziekenhuizen kampten volgens diverse bronnen met bevoorradingsmoeilijkheden voor medisch materaal. Dat kan zich ook bij ons voordoen. "Bij de activering van het Mash Plan worden de geprogrammeerde operaties geannuleerd. De instelling verandert in een spoedziekenhuis. Zo komen OK's vrij en het bijhorende personeel en materiaal. Ondersteunende diensten (facilitair en sterilisatie) worden actief. De keuken draait volop om slachtoffers en wie aan het werk is, van voedsel te voorzien. Op middellange termijn staat men bloot bij een aanslag met explosieven of granaten bloot aan een tekort aan orthopedisch materiaal. Dat is relatief duur en de stocks in de ziekenhuizen zijn beperkt."