De hoofdmoot van de activiteiten van de Commissies Medische Ethiek (CME’s) besloeg in 2023 de thema’s patiëntenzorg, levenseinde en begin van het leven. Maar de aandacht nam ook toe voor medische dossiers, hun inzage en gebruik voor onderzoeksdoeleinden. Dat blijkt uit het jaarverslag 2024 van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek.
De CME's rapporteerden via de website apps.health.belgium.be/odin in totaal 504 ethische thema's in 2023.
1 - Patiëntenzorg (26% - 131 gevallen)
Het grootste deel van de besprekingen betrof patiëntenzorg, inclusief dertien gevallen van zorgweigering door patiënten. Specifieke aandacht ging uit naar gedwongen behandeling in psychiatrische eenheden, het gebruik van geneesmiddelen in schrijnende gevallen (compassionate use), en de toepassing van artificiële intelligentie in de geneeskunde. Vier besprekingen handelden over prioritering van zorg vanwege schaarste aan medicijnen of zorgcapaciteit.
2 - Levenseinde (13,9% - 70 gevallen)
Een significant deel van de discussies betrof procedures rond het levenseinde, waarbij 59% van deze debatten (31 gevallen) specifiek over euthanasie ging. Ook de therapeutische klasse-indeling en DNR-codes werden besproken (3,6% - 18 gevallen), voornamelijk gericht op het afstemmen van zorg tussen verschillende eenheden.
3 - Begin van het leven (18,1% - 91 gevallen)
Deze categorie omvatte hoofdzakelijk de ontdekking van foetale misvormingen die leidden tot laattijdige zwangerschapsafbrekingen (13,5% - 68 gevallen). Ethische begeleiding bij zwangerschapsafbrekingen naar aanleiding van prenatale genetische screeningstests, zoals NIPT, kwam uitgebreid aan bod. Veelvoorkomende aandoeningen waren trisomie 21, 18, 13, spina bifida, hartkwalen en nierafwijkingen. Ook zwangerschap-voor-een-ander (draagvrouwschap), anonimiteit van gameetdonatie, en sterilisatie van personen met een handicap werden besproken.
Medische dossiers (6,3% - 32 gevallen) haalden een vierde plaats en de aandacht daarvoor stijgt. Discussies richtten zich op vertrouwelijkheid, beroepsgeheim en naleving van de GDPR-wetgeving. Het gebruik van patiëntengegevens voor retrospectieve studies was onderwerp van debat in meerdere CME's.
Tot slot kwamen ook deze thema’s aan bod: discriminatie, ongepast gedrag en geweld (gezamenlijk 9,1% of 46 gevallen), inclusief discussies over rookverbod in zorgeenheden. Gendertransitie, vooral bij minderjarigen met genderdysforie, kwam ter sprake en wordt momenteel door een beperkte commissie binnen het Comité behandeld. Ook orgaandonatie, inclusief na euthanasie, bezoekrecht in ziekenhuizen, werkdruk en vaccinatie van zorgpersoneel werden besproken.
Relevantie voor het Raadgevend Comité
Het Comité verwijst doorheen het verslag naar relevante adviezen die het eerder heeft uitgebracht over soortgelijke kwesties, waardoor een coherente ethische benadering wordt gewaarborgd.
> Hier vindt u het jaarverslag
> Burn-out dreigt: bio-ethiekexperts werken met budget uit 1993
