Onderzoekers van de UA toonden aan dat mensen na een nieuwe hepatitis B-vaccinatie beter en sneller immuniteit opbouwen als ze al bepaalde vooraf bestaande witte bloedcellen bezitten. De rol van deze zogenaamde T-cellen, wellicht specifiek voor elk vaccin, kon met nieuwe technieken in het veld van de artificiële intelligentie in kaart gebracht worden.

De resultaten werden gepubliceerd in het prestigieuze tijdschrift eLife.

“Nog té vaak wordt de rol van de T-cel bij vaccinatie onderschat”, vertelt prof. Benson Ogunjimi, kinderreumatoloog en immunoloog. “De immuniteit die je verkrijgt na vaccinatie wordt in eerste instantie toegedicht aan de antilichamen die geproduceerd worden door een ander type witte bloedcel, namelijk de B-cel."

"In een vernieuwende en multidisciplinaire studie konden we aantonen dat de T-cellen die al vóór de vaccinatie aanwezig waren ook bepalend zijn voor de ontwikkeling van antilichamen na toedienen van het hepatitis B-vaccin (waaraan de deelnemers niet eerder waren blootgesteld). Met andere woorden: de vooraf bestaande immuniteit en een werkzaam vaccin gaan hand in hand om extra immuniteit op te bouwen.”

Artificiële intelligentie
Deze ontdekking was enkel mogelijk door nieuwe ontwikkelingen in het veld van de artificiële intelligentie. “Elk individu bezit een unieke set van T-cellen, die zelfs verschillen tussen eeneiige tweelingen. Dat maakt het via klassieke genomische technieken heel moeilijk om dit deel van het immuunsysteem in kaart te brengen”, legt datawetenschapper dr. Pieter Meysman uit.

“Wij hebben computers aangeleerd de genetische taal van de T-cellen te begrijpen en te decoderen naar een immuunmap voor een individu. Door een team van onder meer vaccinologen, immunologen, genetici en computerwetenschappers samen te brengen, konden we dit uitdagende probleem oplossen. Het gevolg van bijna zeven jaar onderzoek gefinancierd door de Universiteit Antwerpen.”

Deze afbeelding geeft de T-celrespons weer bij een van de deelnemers aan de studie. De rode cellen zijn vaccinspecifieke T-cellen die aanwezig zijn na vaccinatie.

Scala aan toepassingen
Om deze nieuw ontdekte technologie breder te kunnen inzetten, hebben de onderzoekers recent het bedrijf ImmuneWatch opgestart. “Door de oprichting van ImmuneWatch kunnen we onze technologie aanbieden aan de maatschappij op een schaal die niet mogelijk is aan een universiteit”, vertelt bio-informaticus prof. Kris Laukens.

“We zien dat deze technologie een breed gamma aan potentiële toepassingen opent. Zo willen we in de toekomst volledig op de computer een veilig en werkzaam vaccin kunnen ontwikkelen dat zelfs aangepast kan worden aan elk individu, zonder noodzaak aan dierproeven en voorafgaand aan klinische studies. Verder kan deze technologie ingezet worden voor het ontwikkelen van nieuwe behandelingen van kanker of auto-immuunziekten, waar T-cellen ook een belangrijke rol spelen.”

De resultaten van het onderzoek werden gepubliceerd in het prestigieuze tijdschrift eLife.