Het congres van de Artsenkring Zennevallei schotelde in het verleden steeds boeiende politieke debatten voor. Na een bezinningsjaar zonder congres spitste de kring zich in 2020 voor één keer toe op een iets minder politieke insteek: geestelijke gezondheidszorg: van adhd tot zelfzorg. Met toch ook weer een politiek geladen boodschap wat Doctors for Doctors betreft.

Het gezicht van D4D, Eric Boydens, ging in interactie met het publiek met enkele pertinente vragen en na de boude stelling: artsen zijn ViP’s, ‘very important patients’.

Op de vraag of artsen zelf een huisarts met gmd hadden, antwoordde een meerderheid neen (al liet de techniek ons wel in de steek om precieze percentages te zien van de stemming in de zaal). Artsen zonder eigen huisarts, het blijft een pijnlijk probleem. En dat terwijl het risico op burn-out en suïcide bij deze beroepsgroep hoog ligt zoals bekend.

Artsen spiegel voorgehouden

"Wie een job heeft die meer energie vreet dan geeft, loopt een grote kans op burn-out, depressie, relatieproblemen", schetste dr. Boydens nog eens het plaatje. Of het artsenpubliek in geval van problemen aan artsen zelf psychofarmaca zou voorschrijven? Het antwoord schommelde tussen ‘akkoord, maar enkel voor een specifieke pathologie’ en ‘niet akkoord’. Boydens merkte op dat D4D vaak collega’s ziet die antidepressiva nemen om de job vol te houden zonder tot een definitieve oplossing te komen. En al kunnen antidepressiva tijdelijk soelaas bieden, ze constant blijven nemen kan in dit geval niet de bedoeling zijn.

Vandaar dus D4D: niet commercieel, gratis hulpverlening, discreet en met respect voor het beroepsgeheim. Onder artsen valt de brug naar een gesprek over burn-out ook net iets makkelijker te maken", beschreef dr. Boydens de voordelen van D4D. "De vereniging beroept zich op heel wat expertise. Ze werkt samen met Arts in Nood, Domus Medica, de universiteiten en het Icho en hanteert zowel een individuele als een groepsaanpak. Zelfzorg is belangrijk, naast zelfkennis."

De subsidies die zouden worden toegekend (200.000 euro) en al beloofd bij het aantreden van minister De Block, zijn er nog steeds niet, al leeft Eric Boydens wel op hoop dat het nu zeer binnenkort in orde zou komen. Alleen: die belofte gaat intussen al bijna 15 jaar mee.

We moeten naar ‘compassievolle zorg’ die rust op drie pijlers, gaf hij aan. "Streven naar excellence; medemenselijkheid; rekenschap geven van wat we wetenschappelijk doen, maar volgens de schaarse middelen die er voorhanden zijn."

Ziekenhuisartsen

Dr. Boydens verwees eveneens naar zijn favoriete filosoof Pascal Chabot die onder meer onderzoekt hoe de enorme groei van technologie de mensen en hun onderlinge relaties beïnvloedt. “Wat als de economie de ziekenhuizen binnenkomt?

"Veel aandacht gaat naar technologie, we moeten groeien. Maar we mogen niet vergeten dat de geneeskunde tot de circulaire beroepen behoort, net als het onderwijs bijvoorbeeld. Eigen aan die beroepen is dat ze tijd nodig hebben. Zo onstaat een voortdurend conflict tussen efficiëntie en tijdsbesteding, een waardenconflict."

Cortisol versus empathie

"We werken enerzijds onder druk waardoor ons cortisolpeil stijgt, maar dat hoge cortisolpeil maakt het moeilijk om empathisch te zijn", vatte hij het fysisch samen. "Laten we vermijden dat we in een te toxische omgeving werken en het systeem in positieve zin veranderen."

Boydens verwees eveneens naar de jongste studiedag van D4D met Lieven Annemans, onder de vlag: “Time is money, is there money for time?” en legde meteen de link met de huidige gesprekken om de nomenclatuur aan te passen: meer ruimte voor intellectuele prestaties.

Arbeidsgeneeskunde

Eerder die avond knoopte de Zennevallei aan bij multidisciplinariteit, meer dan ooit actueel vandaag en zeker aangewezen in de geestelijke gezondheidszorg. Maar er moeten wel voldoende middelen zijn. De kinderpsychiatrie bijvoorbeeld heeft het zeer moeilijk, er zijn een pak rode vlaggen, zoals eerder al aangegeven in de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheidszorg en in de verf gezet door dr. Sanneke Wilson, kinder- en jeugdpsychiater.

Het panelgesprek onder leiding van Maaike Van Overloop spitste zich toe op de re-integratie na burn-out en raakte inderdaad tal van hete hangijzers aan, maar aandachtig toeschouwer en deeltijds arbeidsarts Luc De Munck merkte achteraf wel op dat men één aspect wat over het hoofd zag. Meer bepaald de interrelationele invloed van collega's op het werk. 

'Patiënt niet centraal'

De geestelijke gezondheidszorg bevat verder heel wat valkuilen als het over ouderenzorg gaat en daarover gaf ouderenpsycholoog Luc Van de Ven een vlotte presentatie. Even leek hij het publiek op het verkeerde been te zetten door onomwonden te stellen dat de patiënt helemaal niet centraal staat zoals een paradigma in de zorg het wil. "Niet de patiënt, wel hijzelf samen met zijn familie en omgeving staan centraal", verduidelijkte hij zijn boodschap. Dat credo lijkt men nogal eens over het hoofd te zien.

Een therapeut moet ook steeds een voldoende luisterend oor bieden. Sommigen laten de patiënt amper uitspreken of ze komen al aanzetten met de dooddoener 'ik begrijp u', aluds Van de Ven. Eerst uitvoerig luisteren is de boodschap. Pas als je zo echt het sein gegeven hebt dat je voldoende empathie aan de dag legde, is het  moment aangebroken om 'tegen te spreken', want daarin schuilt de kerntaak van wie psychische problemen behandelt, aldus nog de psycholoog.

Van de Ven beklemtoonde de nood aan structuur en zinvolle initiatieven voor ouderen. "En laten we niet vergeten dat we niet enkel uit een hoopje hersenen bestaan, maar beweging is essentieel. Een uittentreure gebrachte boodschap misschien de jongste jaren, maar o zo weinig in de praktijk gebracht: we bewegen te weinig... in de eerste plaats vaak de professoren die dat met uitvoerige studies proberen te bewijzen..."