Met zijn geplande plafonnering van ereloonsupplementen legt minister Vandenbroucke een wurggreep op de extramurale zorg. Ook de jonge psychiater Athena Beckers voelt de impact van het beleid steeds zwaarder wegen. Haar getuigenis is scherp, doorleefd en verontrustend: “De rek is uit de veer. Als dit beleid zich doorzet, is een ravage onafwendbaar.”

Voor jonge artsen-specialisten die bewust kiezen voor een extramurale praktijk, wordt het steeds moeilijker om die keuze vol te houden. Ook dr. Athena Beckers, psychiater in het Limburgse Herk-de-Stad, bevindt zich in die weinig benijdenswaardige situatie.

Ze startte haar carrière met overtuiging. In 2020 begon ze, na haar opleiding, in een praktijk met klinisch psychologen, waar zij als enige psychiater werkt. De praktijk heet Ubuntu, naar het Afrikaanse filosofisch concept dat draait om menselijkheid en verbondenheid, een filosofie waarin ook Nelson Mandela sterk geloofde.

“Ik wilde psychiatrische zorg brengen zoals die volgens mij moet zijn: toegankelijk, menselijk, met tijd voor de patiënt,” zegt Beckers. “In de psychiatrie is tijd essentieel. Maar die tijd wordt steeds moeilijker te verantwoorden.”

Idealisme botst op realiteit

De eerste twee jaar werkte ze aan conventietarieven, uit idealisme. Maar al snel bleek dat financieel onhoudbaar. “Na aftrek van alle kosten bleef er amper iets van marge over. Demotiverend is nog zacht uitgedrukt.” Om de praktijk levensvatbaar te houden, besloot ze zich na twee jaar te deconventioneren en supplementen aan te rekenen. Dat bracht enig evenwicht, tot het beleid opnieuw ingreep.

De impact van het supplementenverbod bij patiënten met recht op verhoogde tegemoetkoming (VT-statuut) is volgens dr. Beckers bijzonder groot. “In mijn praktijk heeft vandaag al 60% van de patiënten een VT-statuut. Vanaf januari wordt dat aandeel nog groter.” Voor die patiënten mag geen enkel ereloonsupplement worden aangerekend. “Dat is begrijpelijk voor wie het financieel moeilijk heeft. Maar intussen zien we het statuut toegekend worden aan mensen met een tweede verblijf in het buitenland.”

Uit een enquête van de Ambulante Sectie Volwassenenpsychiatrie uit 2024, bij 138 ambulant werkende psychiaters, bleek dat 75% vindt dat het officiële RIZIV-tarief van €92,44 voor een consultatie van 45 minuten niet in verhouding staat tot de honorering van andere specialismen of psychologen, en de reële werkingskosten niet dekt.

Een systeem dat zichzelf ondergraaft

Beckers wijst ook op een opvallend scheefgegroeide situatie: “Psychologen mogen hun tarieven vrij bepalen, terwijl artsen beperkt worden. Mensen die nood hebben aan een psychotherapeut, vragen naar een psychiater omdat het hen minder kost. Hierdoor is de psychiater minder toegankelijk voor patiënten met echte psychiatrische ziektebeelden. Zij komen vaak ook niet in aanmerking voor eerstelijnspsychologische zorg en vallen tussen kant en wal.”

“Als ambulant werkende psychiater mag ik enkel nog supplementen vragen aan een krimpende groep patiënten, maar die kan je moeilijk alles laten compenseren. Meer volume draaien is geen optie: in de psychiatrie is tijd net de basis van kwaliteit. Bovendien zijn er gemiddeld twee tot drie no-shows per week. Erg vervelend, maar het is eigen aan de pathologie.”

De combinatie van stijgende onbetaalde uren en toenemende regeldruk knaagt aan de kern van het beroep. Daarbovenop komt het afnemende financiële draagvlak. “We besteden uren aan administratieve verplichtingen: verslagen voor adviserend geneesheren, verzekeringsattesten, aanvragen voor erkenningen en tegemoetkomingen. Dat hoort erbij, kun je zeggen. Oké, maar dan wel op voorwaarde dat je basisverloning degelijk is.”

Duizenden patiënten in de kou

Athena Beckers ziet nu al de gevolgen van het beleid op de toegang tot zorg. De wachttijd in haar praktijk bedraagt enkele maanden. In sommige centra voor geestelijke gezondheidszorg is dat inmiddels een jaar of meer. “Stel je voor: iemand met een zware depressie krijgt pas na een jaar de boodschap dat hij in behandeling kan komen. En het wordt alleen maar erger als ambulante psychiaters afhaken.”

Uit dezelfde enquête blijkt dat amper 16,5% van de ambulante psychiaters patiënten op korte termijn kan aannemen. “Drie op de tien werken met een wachtlijst en meer dan de helft heeft al een aanmeldingsstop. Het laat zich raden wat er gebeurt als er nog een paar collega’s stoppen. Dan vallen er duizenden patiënten zonder zorg. En ik zie dat gebeuren.”

Zelf overweegt ze alternatieve pistes. “Consultancy voor de farma-industrie is nu al een welkome aanvulling op mijn inkomen. In de toekomst overweeg ik misschien over te schakelen naar ziekenhuiswerk of uit te wijken naar het buitenland, waar de arbeidsomstandigheden beter zijn, zoals in Nederland. Als het supplementenplafond er komt, sluit ik niet uit dat ik de grens oversteek.”

Haar teleurstelling richt zich ook op het gebrek aan echte dialoog. “Zoals veel van mijn collega’s heb ook ik Vandenbroucke persoonlijk aangeschreven. Het antwoord is steevast: ‘We luisteren, er is overleg.’ Maar in werkelijkheid worden de signalen uit het veld systematisch genegeerd.”

Zonder zorgverleners, geen zorg

Dat voedt ook haar bredere bezorgdheid over de toekomst van het beroep. “Er is jarenlang gerekend op het onvoorwaardelijk maatschappelijk engagement van artsen. Men ging ervan uit: artsen staken niet, ze hebben hun deontologie, ze blijven altijd doorgaan. Maar de rek is uit de veer.”

Ze kent collega’s die hun praktijk sloten of een carrièreswitch overwogen. “Sommigen zeggen: ‘Ik heb er genoeg van. Ik mag geen vrij beroep meer uitoefenen. De inmenging van het beleid is te groot. Ik verlaat de zorg.’” 

Haar boodschap is glashelder: “Ubuntu betekent: ‘ik ben omdat wij zijn’. Dat geldt ook voor de zorg: zonder artsen heb je geen zorg. Zonder perspectief, zonder respect voor het beroep, blijft er niets over. Als dit beleid wordt doorgezet, dan volgt er een ravage. En die zal niet alleen artsen treffen, maar vooral duizenden kwetsbare patiënten die nergens meer terechtkunnen.”

Lees ook:

> Jonge gynaecologe getuigt: “Waarom zou ik nog investeren in een praktijk die straks niet mag renderen?”

> Jonge dermatologe getuigt: “Vandenbroucke raakt ons in de kern van wie we zijn als arts”

> "Ik sta in de startblokken, maar raak er niet uit": Vandenbroucke remt carrière van jonge oogarts