Het Rekenhof bevestigt opnieuw wat velen in de zorg al langer vermoeden: het Riziv slaagt er niet in zijn rekeningen op tijd en correct in te dienen. Daardoor ontbreken gecontroleerde cijfers voor 2021 en 2022 — ondanks het feit dat het om meer dan 39 miljard euro aan belastinggeld gaat. Kamerlid Kathleen Depoorter (N-VA) reageert alvast scherp.

De kritiek is niet mals: fouten, wanorde en gebrek aan transparantie kenmerken de werking van het Riziv en andere instellingen binnen de sociale zekerheid. Zelfs met de inzet van dure consultants blijft de administratie kampen met structurele problemen.

Groeiend financieel gat

Het pas voorgelegde “Boek 2025 over de Sociale Zekerheid” van het Rekenhof aan de Kamer geeft een helder maar onrustwekkend beeld van de financiële toestand in 2024. De sociale zekerheid ontving dat jaar bijna 139,9 miljard euro, 5,8% meer dan in 2023, maar gaf in verhouding nog meer uit — ruim 139,25 miljard euro, een stijging van 6,4%.

De pensioenen blijven veruit de grootste slokop met 66,8 miljard euro (+6,1%). De arbeidsongeschiktheidsuitkeringen stegen nog sneller (+9,98%) door de toename van het aantal vergoede dagen en de indexering. Ook de uitgaven voor geneeskundige verzorging groeiden sterk tot 37 miljard euro (+7,37%), vooral omdat er meer prestaties werden geleverd.

De regering voerde in 2024 diverse maatregelen in om de uitgaven te temperen en inkomsten te verhogen, maar volgens het Rekenhof bleven de besparingen vaak onder de verwachtingen. Sommige instellingen konden zelfs niet inschatten welk financieel effect de maatregelen hadden, bij gebrek aan betrouwbare gegevens.

Zwak financieel beheer bij openbare instellingen

Het Rekenhof onderzocht de boekhouding van de twaalf openbare instellingen van sociale zekerheid (OISZ), waaronder het Riziv, de RSZ, het RVA en de Federale Pensioendienst. De vaststellingen zijn zorgwekkend:

• verkeerde toepassing van boekhoudregels
• foutieve aanrekening van waardeverminderingen
• gebrek aan uniforme procedures
• onvoldoende inschatting van financiële risico’s
• onvolledige waarderingsregels.

Daarbovenop komen ernstige tekortkomingen in de interne controle: ontoereikende functiescheiding, geen of onvolledige inventarissen, gebrekkige reconciliatie tussen boekhoudkundige en begrotingsgegevens, en een tekort aan verantwoordingsstukken.

Structureel probleem bij het Riziv, gevolgen voor gezondheidszorg

Het meest schrijnende is dat de jaarrekeningen van de OISZ, en vooral van het Riziv, steeds te laat worden ingediend. Daardoor kan het Rekenhof zijn certificering — de officiële goedkeuring van de rekeningen — niet uitvoeren. De controleurs vragen dringend dat ministers en het begrotingsdepartement streng toezien op naleving van de deadlines en de interne procedures versterken.

Voor artsen en zorgverstrekkers zijn deze tekortkomingen uiteraard niet louter administratieve details. Een ondoorzichtige boekhouding betekent dat beleidsbeslissingen -zoals tariefaanpassingen, investeringen in eerstelijnszorg of besparingen in de ziekenfondsen - niet op harde cijfers steunen. De onzekerheid ondermijnt zowel het vertrouwen van zorgverleners als de geloofwaardigheid van het gezondheidsbudget.

Kritiek Kathleen Depoorter 

Kamerlid Kathleen Depoorter (N-VA) reageert alvast scherp: het Riziv blijft volgens haar “in hetzelfde bedje ziek”. Ze hekelt de verspilling van miljoenen euro’s, het uitblijven van besparingen en het gebrek aan verantwoordelijkheid. “Zelfs met dure consultants blijft het een puinhoop. Ondertussen mist de overheid miljoenen aan besparingen, terwijl de farmasector haar deel wel doet. En de burger? Die betaalt de rekening. Het is genoeg geweest. Tijd dat het Riziv zijn verantwoordelijkheid neemt en eindelijk orde op zaken stelt. Onze gezondheidszorg verdient beter dan dit!”

Depoorter noemt het ook "onbegrijpelijk" dat vorderingen en schulden, in de context van internationale verdragen, opnieuw niet transparant ingeschreven werden door het Riziv. "De kortetermijnvorderingen stegen met 437,1 miljoen, terwijl de schulden toenamen met 204,6 miljoen. Dat neigt naar wanbeheer", aldus het N-VA-Kamerlid nog.

Helaas moet kamerlid Depoorter, die zich al langer in dit dossier vastbijt, elk jaar hetzelfde riedeltje herhalen op basis van de gegevens van het Rekenhof. Fouten kunnen altijd voorkomen, maar dat men er geen lessen uit trekt, is onaanvaardbaar.

> Rekenhof blijft erg kritisch voor begrotingswerk