De Knop wijst erop dat minister Vandenbroucke intussen al vijf jaar bevoegd is voor het dossier langdurig zieken met om de zoveel tijd een nieuwe golf van maatregelen. Toch blijft het aantal langdurig zieken toenemen: inmiddels gaat het om bijna 600.000 mensen. “Ons land heeft evenveel langdurig zieken als heel Duitsland, dat 8 keer meer inwoners heeft. Dat is geen marginaal maatschappelijk probleem meer — het is een structurele ontsporing.”

Na de artsen zijn het dit keer de ondernemingen en zelfstandigen die het moeten ontgelden volgens haar. “Zij worden geculpabiliseerd maar de minister weigert om de rol van de ziekenfondsen in vraag te stellen. Nochtans zijn ze rechter én partij. We zien ook dat vanuit officiële structuren en vakbonden mensen worden aangemoedigd om van de werkloosheidsvergoeding naar een ziekteuitkering te gaan. Zo blijven vakbonden en mutualiteiten communicerende vaten. Dit zogenaamde totaalplan is oude wijn in nieuwe zakken.”

Het is tijd voor een stevige koerswijziging, aldus het kamerlid van Open VLD. Drie ingrepen kunnen daarbij op korte termijn het verschil maken:

1. Haal de opvolging weg bij de ziekenfondsen

Ziekenfondsen zijn tegelijk scheidsrechter, dossierbeheerder én coach van hun eigen leden die hen een lidmaatschapsbijdrage betalen. Wat werklozen zijn voor de vakbonden, zijn de langdurig zieken voor de mutualiteiten: een businessmodel en een manifest belangenconflict. Bovendien kan een langdurig zieke gewoon van ziekenfonds veranderen als hij niet tevreden is over de “dienstverlening”. Dat ondermijnt elke vorm van objectieve opvolging.

Vandaag zien we adviserend artsen die onder tijdsdruk vakjes afvinken in plaats van arbeidspotentieel te detecteren. Mensen die wél terug kunnen werken, wachten te lang. Mensen die nooit zullen terugkeren, worden nutteloos door her-controles gesleurd. Het resultaat: iedereen verliest – maar niemand is verantwoordelijk.

Laat de beoordeling van de primaire arbeidsongeschiktheid en de invaliditeit daarom over aan onafhankelijke artsen van het Riziv, zonder banden met de ziekenfondsen.

2. Zet in op persoonlijke begeleiding op maat

De structuren van Vandenbroucke werken niet. De 90 Terug-Naar-Werk-coördinatoren bij de ziekenfondsen behalen geen resultaten. Het Terug-Naar-Werk-fonds, waar landgurig zieken een begeleiding naar werk kunnen aanvragen door een professionele loopbaanbegeleider, heeft inmiddels een budget van 9,5 miljoen euro, maar wordt amper gebruikt. De procedure is te complex, een systematische doorverwijzing ontbreekt.

Wat nodig is? Een tijdige inschatting van het arbeidspotentieel en een persoonlijke begeleiding naar een job die haalbaar is voor de langdurige zieke. En wie niet wil meewerken, moet dat voelen: geen inspanning, geen uitkering.

3. Preventie is geen luxe maar een noodzaak

In plaats van werkgevers te bestraffen met extra loonkosten en een uitbreiding van gewaarborgd loon, moeten we hen stimuleren om in te zetten op welzijn op de werkvloer. Geef hen de vrijheid om te doen wat werkt, en beloon goede resultaten met een korting op sociale bijdragen. Via een welzijnsbudget moet de werknemer zelf kunnen investeren in zijn welzijn.

“Door onafhankelijke medische beoordeling én vroege interventie dalen niet alleen de uitgaven, maar groeit ook onze beschikbare arbeidskracht. Zelfs een beperkte re-integratie van 10% van de huidige langdurig zieken betekent al 50.000 mensen extra richting arbeidsmarkt — dat is bijna één op vier openstaande vacatures”, besluit De Knop.

> Precies 281 langdurige zieken kregen tot dusver premie voor jobbegeleiding

> Het miljard van de ziekenfondsen: politici benoemen olifant in de kamer