De overgrote meerderheid van de Belgen met hiv is niet langer besmettelijk. Dat blijkt uit de resultaten van wetenschappelijk onderzoek die Sensoa, Sciensano en het Tropisch Instituut voorstellen. Voorwaarde is wel dat de hiv-positieve persoon de medicatie nauwgezet neemt. Alleen dan blijft de hoeveelheid virus in het bloed zo laag dat de persoon in kwestie niet langer besmettelijk is. Een van de gevolgen van dit nieuws is dat koppels met een hiv-positieve partner gewoon zwanger kunnen worden. Sensoa heeft het over een "mijlpaal in de strijd tegen hiv".

Experts vermoedden het al langer, maar de afronding van twee PARTNER-studies leerde dat de hoeveelheid van het virus in het bloed zodanig onderdrukt wordt dat de aanwezigheid van hiv door een klassieke test niet meer vastgesteld kan worden, als dus de medicatie trouw wordt genomen. Het gevolg van die niet-meetbare aanwezigheid van de viruslading in het bloed is dat het virus niet meer door seksueel contact, zelfs als dat onbeschermd is, overgedragen kan worden.

Een eerste PARTNER-studie gebeurde bij 888 koppels in 14 Europese landen, met één hiv-positieve en één hiv-negatieve partner. In totaal hadden die koppels bijna 60.000 keer seks zonder condoom, maar er werd geen enkele overdracht van het virus vastgesteld. De tweede PARTNER-studie, bij gay koppels, kwam tot dezelfde vaststelling.

De behandeling is dus het belangrijkste, en daar scoort België bijzonder goed. 91 pct van de mensen met hiv weet dat ze het virus hebben. Van hen is 92 procent in behandeling, en 94 procent van de hiv-positieven in behandeling heeft zo'n niet-meetbare virale lading. Het aantal nieuwe diagnoses in ons land zit al sinds 2012 in dalende lijn, en die nieuwe diagnoses zijn te wijten aan de kleine groep die hun status (nog) niet kent.

Sensoa benadrukt dat dit nieuws niet het einde betekent van de klassieke preventieboodschap rond het condoom: nieuwe besmettingen gebeuren namelijk vooral door wie zelf niet weet dat hij of zij besmet is. "Maar een goede behandeling maakt wel deel uit van wat combinatiepreventie genoemd wordt", klinkt het. Het gaat dan om veilig vrijen en makkelijk kunnen testen en biomedische initiatieven zoals een snelle opstart van hiv-medicatie.

Naar aanleiding van het nieuws lanceert Sensoa de campagne "Hiv stopt hier". Het nieuws van donderdag is "een reden te meer om gewoon te doen tegen mensen met hiv". Het stigma dat op hen kleeft is voor mensen met hiv nog altijd het belangrijkste probleem, bleek uit een bevraging van Sensoa. "Een juiste inschatting van risico's en kennis over hoe het is om te leven met hiv, kan het beeld dat mensen over personen met hiv hebben, bijstellen op een positieve manier en dat is exact wat Sensoa met deze campagne wil doen", reageert Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Wouter Beke.

Lichte stijging

Vorig jaar kende het aantal hiv-besmettingen in ons land voor het eerst sinds 2012 een lichte stijging. Er waren 923 nieuwe hiv-diagnoses, een stijging met 4 procent in vergelijking met 2018. Tussen 2012 en 2018 was er nog een daling, met 28 pct. Dat blijkt donderdag uit het jaarlijkse rapport van het gezondheidsinstituut Sciensano. Voor grote conclusies is het nog te vroeg, maar Sciensano houdt alvast in het oog of die evolutie zich ook dit jaar doorzet.

Er werden vorig jaar meer bevolkingsgroepen getroffen, wat Sciensano doet besluiten dat de hiv-epidemie in ons land diverser wordt.

De twee sleutelpopulaties, Belgische mannen die seks hebben met mannen (MSM) en heteroseksuele mannen en vrouwen afkomstig uit Sub-Sahara-Afrika, waren vorig jaar goed voor elk 24 procent van de diagnoses. Vooral bij Belgische MSM zet de dalende trend zich verder. Kijkt men naar mannen met een andere Europese nationaliteit, dan is er een stabilisering, maar bij mannen van niet-Europese afkomst is dat een stijging. Het gaat dan vooral om mannen uit Latijns-Amerika en Azië.

Bij heteroseksuelen is er een stijging bij zowel mannen als vrouwen afkomstig uit Sub-Sahara-Afrika. Zij vertegenwoordigen 48 procent van de nieuwe diagnoses bij heteroseksuelen.

Er waren in 2018 naar schatting 18.335 mensen die met hiv leven, van wie 91 procent gediagnosticeerd. Van hen krijgt 92 een antiretrovirale behandeling, en van die laatste groep heeft 94 pct een niet-detecteerbare virale lading. Eerder op de dag bleek ook al dat die laatste groep niet langer besmettelijk is en dus ook zonder condoom veilig kan vrijen, als ze hun medicatie nauwgezet blijven nemen.

Met die cijfers bereikt ons land de 90-90-90-werelddoelstellingen van UNAIDS, en zijn we goed op weg om de 95-95-95-doelstelling voor 2030 te realiseren.

In de brede Europese regio zijn de cijfers voorlopig minder rooskleurig, merkt WHO Europa op. Van de 136.000 nieuwe diagnoses gebeurde 20 procent in de EU, en 80 procent in het oostelijke deel, met landen zoals Rusland en Centraal-Azië. Iets meer dan de helft van de diagnoses gebeurt ook in een laat stadium, wat aantoont dat de teststrategieën niet werken zoals het moet. In de hele regio is het aantal mensen die besmet raakten, zonder dat hiv gediagnosticeerd werd, ook toegenomen.