Minister van Volksgezondheid Vandenbroucke heeft een opdrachtenbrief bezorgd aan het Verzekeringscomité van het RIZIV, waarin het budgettaire kader en de beleidsprioriteiten voor de ziekteverzekering van 2026 worden vastgelegd. De opdrachtenbrief, goedgekeurd door de regering op 17 juli, vraagt een totale inspanning van 907 miljoen euro. Medi-Sfeer en De Specialist konden de brief inkijken.

Deze opdrachtenbrief is veel meer dan een begrotingsnota. Het is een beleidsdocument dat keuzes afdwingt. De focus ligt op het geneesmiddelenbudget, de verbetering van het voorschrijfgedrag, de reorganisatie van ziekenhuizen, de optimalisatie van de huisartsenwachtposten, een rem op de groei van de medische huizen en het beperken van niet-doelmatige zorg aan het levenseinde.

De groeinorm voor 2026 blijft op 2% en leidt tot een stijging van het totale gezondheidszorgbudget tot 41,579 miljard euro. “Zonder bijkomende maatregelen stevenen we af op een tekort van 493,5 miljoen euro,” waarschuwt minister Vandenbroucke.

264 miljoen euro aan maatregelen is reeds beslist, maar daarbovenop moeten nog besparingen worden gerealiseerd in de farmaceutische sector (275 miljoen euro), bij de verzekeringsinstellingen (25 miljoen euro) en in de medische en ziekenhuissectoren (ruim 300 miljoen euro).

Geneesmiddelen: 433 miljoen euro

De farmaceutische sector vormt de kern van de besparingsopdracht. De geneesmiddelenuitgaven krijgen een structurele correctie van in totaal 433 miljoen euro, waarvan 158 miljoen euro al beslist is (o.a. claw forward, prijsherzieningen) en 275 miljoen euro aan nieuwe besparingen voorzien wordt in 2026. “Geneesmiddelen worden nog te vaak verkeerd of ondoelmatig gebruikt,” stelt de minister.

Zo kost het gebruik van protonpompremmers (PPI’s), dat sinds 2004 verdrievoudigd is, jaarlijks 130 miljoen euro aan de ziekteverzekering. Doelmatiger gebruik moet 53,9 miljoen euro opleveren. Ook statines worden geviseerd: 88% van de gebruikers heeft geen cardiovasculaire voorgeschiedenis, wat een geraamde besparing van 87 miljoen euro moet mogelijk maken.

Om het gebruik verder te sturen, voert de regering een minimumremgeld van 1 euro per verpakking in voor patiënten met een verhoogde tegemoetkoming en 2 euro voor anderen, goed voor een opbrengst van 26 miljoen euro. Verder wordt ingezet op meer voorschriften van generieke middelen en biosimilars, evenals op een beter beheer van kortingen in ziekenhuis- en openbare apotheken. De vrijgemaakte middelen worden deels aangewend voor een nieuw systeem van snelle toegang tot innovatieve geneesmiddelen.

Medische prestaties: 150 miljoen euro

De opdrachtenbrief wijst op een te frequent gebruik van beeldvorming. Het aantal CT-scans ligt in België 40% hoger dan het Europees gemiddelde, ondanks eerdere aanbevelingen. Er wordt ook gekeken naar de opvolging van oncologische behandelingen, overmatig gebruik van testen in de klinische biologie (zoals vitaminen en D-dimeren), en ingrepen zoals knieoperaties bij artrose die volgens de overheid niet altijd stroken met kwaliteitsnormen.

Ziekenhuizen: 50 miljoen euro herstructurering

De ziekenhuisstructuur moet evolueren naar “meer ambulante zorg, dichter bij de patiënt en afgestemd op medische noodzaak”. Minder ligdagen en meer daghospitalisatie kunnen volgens de brief 50 miljoen euro besparen, terwijl tegelijk ruimte ontstaat voor uitbreiding van thuiszorg. Technische prestaties die nu nog via forfaits in het dagziekenhuis vergoed worden, moeten volgens de brief naar het ambulante circuit verschuiven zodra veiligheid en doeltreffendheid dat toelaten.

Mutualiteiten en structurele hervormingen

Naast besparingen op geneesmiddelen en zorgprestaties vraagt de regering ook een bijdrage van 25 miljoen euro van de ziekenfondsen, voornamelijk via vereenvoudiging van administratieve processen en datastromen tussen verzekeraars.

De resterende 249 miljoen euro moet komen van zogenaamde transversale maatregelen. Die omvatten onder meer de afbouw van overbodige labo-analyses, de herziening van technische forfaits en hervormingen in de organisatie van wachtposten, de inzet van 1733 en het gebruik van teleconsultaties.

Huisartsenwachtposten

De brief hecht bijzondere aandacht aan de hervorming van de huisartsenwacht. De invoering van teleconsultaties binnen wachtposten wordt aangekondigd, in combinatie met bindende triage via het nummer 1733. “Hiervoor zal in overleg met de minister van Binnenlandse Zaken de 1733 verder uitgerold worden naar alle huisartsenwachtposten ten laatste tegen 1 juli 2026.”

Hij vervolgt: “Indien hier onvoldoende engagementen genomen kunnen worden, zal een alternatieve piste bewandeld worden waarbij de wachtposten gefinancierd worden om de triage zelf in handen te nemen.” Ook in spoeddiensten zal een systeem van bindende triage worden ingevoerd om niet-dringende consultaties terug te dringen.

Medische huizen

De minister signaleert dat sommige medische huizen het forfaitaire systeem gebruiken als “verdienmodel”. Omdat reglementaire instrumenten om in te grijpen voorlopig ontbreken, wordt een groeibeperking overwogen: “Indien tijdens 2026 blijkt dat de sector aan het programmatiemaximum zit, worden er tijdelijk geen nieuwe medische huizen toegelaten, en dit tot eind 2026.”

Wat betreft zorg aan het levenseinde stelt de brief dat onnodige behandelingen en ziekenhuisopnames moeten worden vermeden. Een werkgroep met vertegenwoordigers van artsen, verpleegkundigen, verzekeringsinstellingen en patiëntenverenigingen moet tegen 30 juni 2026 concrete voorstellen formuleren om niet-doelmatige zorg in de terminale fase te beperken.

“Het jaar 2026 is een cruciaal jaar, een echt scharnierjaar,” besluit Vandenbroucke. “Als we in de tweede helft van deze legislatuur willen investeren in het zorgpersoneel, moeten we nu het budget op het goede spoor zetten.”

> Ontdek de opdrachtbrief