De toegang tot gezondheidszorg in België lijkt steeds meer afhankelijk van het bedrag dat een patiënt bereid is te betalen. Volgens professor Sara Willems (UGent) in De Tijd is het probleem structureel geworden: patiënten die supplementen betalen krijgen sneller hulp. Tegelijk blijven velen weg bij de dokter uit financiële nood, wat leidt tot zorguitstel of -mijding. Stan Politis (VBS) erkent het probleem gedeeltelijk, maar vindt dat het niet alleen bij de arts ligt.

Onofficiële betalingen zouden steeds vaker voorkomen, al is het effect moeilijk precies te meten, mee door het gebrek aan transparantie, luidt het. In 2023 betaalden Belgische patiënten naar schatting 700 miljoen euro aan supplementen volgens gegevens van het IMA (Intermutialistisch Agentschap), een cijfer dat België in West-Europa tot de slechtste leerlingen zou maken wat betreft ‘catastrofale gezondheidsuitgaven’. De groei van het aantal gedeconventioneerde artsen versterkt het probleem. 

Het verschil in behandeling leidt tot wat critici zoals bekend een "gezondheidszorg in twee snelheden" noemen. Wie zich extra zorg niet kan veroorloven, belandt op een wachtlijst of ziet af van medische hulp. Anonieme getuigenissen van patiënten moeten dat illustreren. Gezondheidseconoom Dominique Vandijck waarschuwt voor Britse toestanden, waarbij de rijken toegang hebben tot snelle zorg via privéverzekeringen, terwijl anderen lang wachten in het publieke systeem. In 2020 ondervond 5,2 procent van de Belgische huishoudens zo’n financiële druk.

“Meer gezondheidsecucatie, minder VT’s”

Artsensyndicaten erkennen het probleem gedeeltelijk, maar vinden dat het niet alleen bij de arts ligt. Ze maken zich sterk dat wie dringende zorg nodig heeft, altijd bij een arts terechtkan. Geen enkele specialist zal iemand met een dringend probleem weigeren. Ze wijzen op een stijgende zorgvraag van mensen die zich vooral "zorgen maken", wat wachttijden vergroot. Stan Politis (VBS) pleit voor meer gezondheidseducatie én beperking van het aantal mensen dat recht heeft op verhoogde tegemoetkoming. Momenteel zijn dat er 2,3 miljoen, een stijging van 17% op tien jaar tijd.

Een lang aanslepend pijnpunt is de ziekenhuisfinanciering. Maar die financiering is dan weer gelinkt aan een grote ziekenhuishertekening, waarbij het idee leeft om heel gespecialiseerde zorg zoveel mogelijk ­samen te voegen. Maar: trek in de gezondheidszorg aan een touwtje en iets anders valt om.

Hoewel Vandenbroucke aangeeft dat het een ‘bijzonder moeilijke agenda wordt’, heeft hij weinig te verliezen. De volgende legislatuur komt hij waarschijnlijk niet meer op en hij kent de dossiers als zijn broekzak. Over vier jaar moet het nieuwe zorgsysteem volledig ingevoerd zijn en dat wordt een wilde rit: stakingen zijn zo goed als onvermijdelijk. Maar kringen rond minister Vandenbroucke dat in te calculeren.  “Het systeem is aan hervorming toe, hoe groot het verzet ook is”, klinkt het in De Tijd. De soep wordt heet opgediend, maar de vraag is of ze na de onvermijdelijke confrontaties ook zo heet wordt gegeten. Daarover zal u, lezer, mee beslissen.