We zitten in de tweede golf van de covid-epidemie, die ongetwijfeld omvangrijker is dan de eerste. Deze tweede golf wordt echter op een heel andere manier gemanaged en wordt door de chirurgen anders ervaren.
De maatregelen uit het voorjaar kwamen neer op het stopzetten van alle ingrepen, behalve in urgente, levensbedreigende situaties. Sommige oncologische procedures moesten worden uitgesteld wegens plaatsgebrek op IC of toegenomen risico’s voor de patiënten, of de aanpak van deze aandoeningen onderging wijzigingen. Er werden stabiliserende chemotherapieën uitgevoerd en niet-kwaadaardige pathologieën werden uitgesteld met soms desastreuze gevolgen voor de patiënten. De stopzetting van de chirurgische activiteiten legden de federale gezondheidsautoriteiten op.

Toen de situatie verbeterde, werden met de actieve medewerking van het VBS aanbevelingen gelanceerd om de behandeling van bepaalde pathologieën geleidelijk te hervatten. De chirurgische consultaties in het ziekenhuis werden zo goed als allemaal opgeschort. Toch vond er een aantal consulten buiten het ziekenhuis plaats, waardoor patiënten konden worden geholpen die ten einde raad waren en geen antwoord meer vonden op hun medisch probleem.

Vanaf juni hervatten de afdelingen chirurgie hun activiteiten met een inhaalbeweging voor de stilgelegde pathologieën. De chirurgen stelden toen de nevenschade van covid vast, in de vorm van aandoeningen die zich tijdens de stabiliserende behandelingen hadden ontwikkeld, complicaties bij aanvankelijk eenvoudige aandoeningen, of niet meer behandelbare sequellen bij andere pathologieën. De meeste chirurgische disciplines kenden de voorbije zomer een bovennormale toename van de activiteit. Deze toename compenseerde echter niet de zo goed als verdwenen activiteit in het voorjaar.

Tweede golf

Sinds de tweede golf is de chirurgische activiteit ook veranderd, maar minder dramatisch dan in de lente. De federale gezondheidsautoriteiten vaardigden minder strenge regels uit en de oncologische activiteiten of die in semi-urgente situaties werden gehandhaafd. In ziekenhuizen en poliklinieken bleven raadplegingen plaatsvinden. De chirurgen hebben blijk gegeven van een groot beoordelingsvermogen door de niet-dringende ingrepen uit hun operatieschema te schrappen om zo een antwoord te bieden op het gebrek aan zorgpersoneel in de operatiekamers en de diensten waar de geopereerde patiënten worden opgevangen.

In veel ziekenhuizen werd de reanimatie overspoeld door covid-patiënten, maar er gingen extra bedden op intensive care open om dringende zware chirurgie of oncologische ingrepen mogelijk te maken. Bij operaties van covid-patiënten nemen anesthesisten en chirurgen specifieke maatregelen door bepaalde technieken aan te passen om virusverspreiding via aërosolen te voorkomen.

Financiering

We onthouden dat de gezondheidsautoriteiten, die in hun aanbevelingen minder directief zijn geweest, aan maturiteit wonnen, en dat de chirurgen er goed in slagen om hun patiënten in deze uitzonderlijke omstandigheden de nodige zorg te verlenen. Wat ook opvalt, is de solidariteit van de ziekenhuisartsen, die het toezicht op de patiënten in de covid-zorgafdelingen op zich nemen.

Afgezien van de artsen in loondienst werden de meeste artsen geconfronteerd met inkomensverlies, terwijl ze toch hun financiële verplichtingen moesten zien na te komen. Vaak werd de financiële last van de assistenten gedragen door deze artsen. In deze uitzonderlijke omstandigheden is de financieringswijze per prestatie van de artsen niet meer geschikt. De bevoegde overheden moeten de financiering van artsen en ziekenhuizen aan dergelijke situaties aanpassen. Is het normaal dat aan het einde van een crisis, op een moment dat artsen zwaar werden beproefd, financiële discussies worden gevoerd binnen onze ziekenhuizen, omdat ook de ziekenhuisbeheerders het moeilijk hebben?

Als voorzitter van de beroepsvereniging van chirurgen wil ik al mijn collega's, jong en minder jong, bedanken voor de zorg die zij hebben verleend aan patiënten in deze moeilijke omstandigheden.

Dr. B. Mansvelt 

Voorzitter van de Beroepsvereniging der Belgische Chirurgen