In zijn nieuwe enquête analyseerde Solidaris de consumptie van mentale zorg van de afgelopen tien jaar. Het koppelde  deze monitoring aan de heruitgave van een grootschalige enquête, voor het eerst uitgevoerd in 2012, over de mentale gezondheid van de Belgen en hun perceptie van de sector. Huisartsen worden steeds vaker geraadpleegd en beschouwd als referentiepersonen of hulpbronnen in de geestelijke gezondheidszorg .

Respondenten melden dat ze nu meer dan 10 jaar geleden over hun psychische problemen praten met hun huisarts (61% heeft zijn zorgen al besproken met de huisarts, tegenover 52% in 2012) of met een professional mentale gezondheid (57% in 2021, tegenover 36% in 2012). Anderzijds deed een kwart geen beroep op de huisarts of een professional mentale gezondheid wanneer ze zich psychisch onwel voelden (37% in 2012).  

Medicatie

Huisartsen spelen een centrale rol als eerstelijns professionals. Uit de enquête blijkt dat ze voor bijna 4 op de 10 respondenten nog steeds het meest geschikte aanspreekpunt zijn voor mentale problemen, en dat geldt des te meer naarmate de respondenten ouder worden.

Huisartsen worden na familieleden ook beschouwd als hulpbronnen voor het vinden van een professional mentale gezondheid (voor 22% van de respondenten in 2022, tegenover 9% in 2012). 

Uit de prestatiegegevens blijkt ook dat de huisarts in 76% van de gevallen de initiatiefnemer is voor de behandeling met geneesmiddelen voor antidepressiva en in 63% van de gevallen voor antipsychotica (de psychiater is de initiatiefnemer voor 10% van de antidepressiva en 26% van de antipsychotica).

Wie schrijft wat voor?

Antidepressiva en antipsychotica worden meestal door huisartsen voorgeschreven: tussen 2011, 2019 en 2021 wordt een zeer lichte stijging waargenomen. "De belangrijke rol van huisartsen bij het voorschrijven is te verklaren door hun rol als eerstelijns contactpersoon voor vele ziekenfondsleden, maar ook door het feit dat zij geneesmiddelen die eerder door een psychiater waren voorgeschreven, soms moeten vernieuwen.

Psychiaters schreven ongeveer een kwart tot een vijfde van de antipsychotica voor, en een tiende van de antidepressiva. Het feit dat psychiaters vaker antipsychotica voorschrijven wordt verklaard door de behandeling zelf, aangezien deze moleculen bedoeld zijn voor specifieke, ongebruikelijke en ernstige stoornissen. 74% van de Solidarisleden die een psychiater raadpleegden, gebruiken ofwel een antidepressivum ofwel een antipsychoticum. Aan de andere kant betekent het feit dat ze dit soort medicatie krijgen voorgeschreven niet bepaald dat ze door een psychiater worden gevolgd," verklaart de studie.

Hoe zit het met teleconsultatie?

Uit de studie blijkt dat slechts iets meer dan één op de tien personen een teleconsult heeft gehad, tweemaal zoveel vrouwen als mannen (14% vs. 7%), de leeftijdsgroep die zich onderscheidt van de andere is die van de 55-59-jarigen met 26% die reeds een teleconsult heeft gehad voor geestelijke gezondheid, 11% bij de jongeren en 4% bij de ouderen.

De rol van artsen bij voorschrijven

Concreet beveelt Solidaris aan om het aanbod van geestelijke gezondheidszorg te versterken om het toegankelijker te maken, met name financieel, vooral voor bevolkingsgroepen met grotere behoeften, en.... de rol van huisartsen in de geestelijke gezondheidszorg te analyseren, met name in de context van medicatie voorschrijven.