KCE - vele IC-verpleegkundigen op rand burnout: plan nodig

Uit de recente studie van het KCE blijkt dat vele verpleegkundigen op intensieve zorg op de rand van een burn-out staan en overwegen hun huidige job of zelfs het beroep te verlaten. Een goede werkomgeving blijkt essentieel om deze hooggespecialiseerde en moeilijk te vervangen zorgprofessionals in onze ziekenhuizen te houden.

Een algemeen plan dat inzet op het aantrekken en behouden van verpleegkundigen is nodig. Dit plan moet onder meer voorzien in een betere erkenning, een passende verloning, een opwaardering van de opleiding, en personeelsbezetting overeenkomstig de internationale normen.

Intense stress
De pandemie was een zeer intense, stresserende en lastige periode voor al het
zorgpersoneel. De KCE-studie maakt duidelijk dat met name de verpleegkundigen op de afdelingen intensieve zorg een bijzonder zware prijs betaalden. Iedereen herinnert zich nog de beklijvende beelden van deze afdelingen vol met patiënten die voor hun leven vechten, omringd door druk in de weer zijnde teams van hypergeconcentreerde zorgprofessionals.

Een breed kwantitatief en kwalitatief onderzoek
Het KCE, dat reeds een rapport had gepubliceerd over het verpleegkundig personeel in 2020 (KCE-rapport 325), heeft zich opnieuw over het onderwerp
gebogen, ditmaal met een focus op intensieve zorg, met als doel lessen te trekken uit de COVID-19 crisis. Een uitgebreide enquête bij de doelgroep kende een indrukwekkend responspercentage van bijna 50%, waaruit blijkt hoe belangrijk deze mensen het vonden om hun stem te laten horen.

De werkomgeving, parameter die (bijna) alle andere beïnvloedt
De resultaten van de online-enquête tonen aan dat ziekenhuizen met de beste werkomgeving (op basis van een internationale schaal met 32 items) steeds beter presteren, in die mate zelfs dat sommige ziekenhuizen met een zeer goede werkomgeving erin geslaagd zijn de gevolgen van de pandemie op
het welzijn van de verpleegkundigen op de intensieve zorg afdelingen te beperken.

De kwaliteit van de werkomgeving omvat factoren zoals deelname aan het ziekenhuisbeleid, de kwaliteit van de werkrelatie tussen arts en verpleegkundige, verpleegkundig leiderschap, enz. Zo is het risico op burn-out (emotionele uitputting) 2.4 keer hoger in de groep ziekenhuizen met de
slechtste werkomgeving (54%) in vergelijking met ziekenhuizen met de beste werkomgeving (23%). Dit is ook zo voor andere parameters.

In ziekenhuizen met de slechtste werkomgeving is de intentie om de
huidige job te verlaten 2.1 keer hoger vergeleken met ziekenhuizen met de beste werkomgeving (56% versus 27%). 

In ziekenhuizen met de beste werkomgeving verklaarde 80% van de
respondenten dat de kwaliteit van de zorg op hun afdeling goed of uitstekend was, terwijl in ziekenhuizen met de slechtste werkomgeving slechts 49% van de respondenten verklaarde dat de kwaliteit van de zorg goed of uitstekend was.

Aantal patiënten per verpleegkundige vastleggen
Op afdelingen IC geldt  al een wettelijk maximumratio van 3 patiënten per verpleegkundige geldt. Er is dus minder variatie tussen ziekenhuizen.
Deze 3:1 verhouding is echter niet in alle ziekenhuizen de realiteit (bv. bij afwezigheden door ziekte). Bovendien worden ook hoofdverpleegkundigen ingeschakeld om deze ratio te behalen waardoor ze hun leidinggevende verantwoordelijkheden onvoldoende kunnen opnemen. Deze ratio is uniform voor alle IC-afdelingen, terwijl de toestand van patiënten op sommige afdelingen meer verpleegkundige aanwezigheid vereisen.

De verpleegkundigen pleiten daarom voor een ratio die is aangepast aan de reële zorgzwaarte, objectief gemeten via een meetinstrument dat aangepast is aan de context van intensieve zorg. Ook de invoering van verschillende "niveaus" van intensieve zorgafdelingen moet overwogen worden.

Ondergewaardeerde opleiding
Het niet overdreven te stellen dat het gaat om hooggekwalificeerd personeel met een hoog niveau van verantwoordelijkheid. Intensieve zorg verpleegkundigen zijn echter ontevreden over de manier waarop deze expertise
wordt gewaardeerd: 75% zegt ontevreden te zijn over zijn salaris (vooral sinds de hervorming van de salarisschalen in 2018).

De (noodzakelijke) experimenten tijdens de COVID-pandemie om niet-intensieve zorg verpleegkundigen in te schakelen op deze afdelingen leerde ons dat intensieve zorg verpleegkundigen moeilijk te vervangen zijn. Toch wordt de deskundigheid van intensieve zorg verpleegkundigen niet altijd optimaal benut. Zo gaf 99.6% van de respondenten aan administratieve taken te verrichten, 89.4% bestelde geneesmiddelen en vulde de voorraad aan, en 80.9% maakte kamers en apparatuur schoon... 

Oproep tot een algemeen plan

Het personeel van intensieve zorg afdelingen is het belangrijkste knelpunt gebleken om de nodige ziekenhuiscapaciteit tijdens de pandemie te voorzien. Hoewel er snel oplossingen “in elkaar werden gebokst”, zou het een grote inschattingsfout zijn om deze noodoplossingen als duurzame
maatregelen op lange termijn te beschouwen.
Het KCE dringt er daarom bij de autoriteiten op aan een algemeen plan uit te werken dat beoogt de attractiviteit van het werken als verpleegkundige in het algemeen, en op de intensieve zorg afdelingen in het bijzonder, te verhogen en hen ook motiveert om er aan de slag te blijven.  Het is nu tijd om nog een versnelling hoger te schakelen zodat verpleegkundigen ten volle hun maatschappelijk uiterst belangrijke rol kunnen opnemen.

> Lees hier het rapport

> Zorgnet-Icuro: "Slechts 1 kandidaat voor vier verpleegkundigenvacatures"

U wil op dit artikel reageren ?

Toegang tot alle functionaliteiten is gereserveerd voor professionele zorgverleners.

Indien u een professionele zorgverlener bent, dient u zich aan te melden of u gratis te registreren om volledige toegang te krijgen tot deze inhoud.
Bent u journalist of wenst u ons te informeren, schrijf ons dan op redactie@rmnet.be.