Het dragen van mondmaskers zorgt ervoor dat veel doven zich afgesneden voelen van communicatie op drukke, openbare plaatsen. Ze voelen zich gefrustreerd en machteloos en zitten met zeer veel vragen. Dat zegt de Vlaamse koepelorganisatie voor dovenverenigingen Doof Vlaanderen. De organisatie vraagt aangepaste maatregelen om de communicatie tussen doven en horenden te vergemakkelijken tijdens deze pandemie.

Ongeveer 8 procent van de Belgen is doof of slechthorend. Zowat 6.000 dove Vlamingen gebruiken de Vlaamse Gebarentaal (VGT) als voorkeurstaal, veel andere doven kunnen liplezen. Bij gebruik van standaard mondmaskers, die tijdens deze pandemie steeds vaker gedragen moeten worden, valt de gezichtsmimiek en het mondbeeld weg.

"Gezichtsvisibiliteit is een essentieel onderdeel van de interactieve communicatie met de omgeving", zegt Helga Stevens, algemeen directeur van Doof Vlaanderen. "Zeker dove gebarentaligen moeten het hele gelaat kunnen zien: mimiek heeft immers een grammaticale betekenis in Vlaamse Gebarentaal. Daarnaast heeft VGT ook een orale component, vandaar het belang van het 'mondbeeld'."

De laatste maanden zitten heel wat doven en slechthorenden met vragen of klachten. "Ze voelen zich als het ware afgesneden van communicatie op plaatsen waar het druk is of veel mensen zijn, zoals in de treinstations, op de trein of bus, in de winkels, op het stadhuis... Ze zijn hierover gefrustreerd en voelen zich machteloos, gezien de verplichting om mondmaskers te dragen", zegt Stevens. "Maar ook diensten zoals CAW, woonzorgcentra, maatwerkbedrijven en werkgevers zitten met vragen over hoe zij veilig kunnen communiceren als mondmaskers verplicht zijn."

Doof Vlaanderen pleit daarom voor aangepaste maatregelen, afgestemd op de noden van dove mensen. De organisatie pleit voor het gebruik van transparante of doorzichtige maskers, zeker in de omgeving van doven. Verder hangt veel af van de specifieke situatie, maar bijvoorbeeld in een gemeentehuis waar plexiglazen wanden staan, kan het mondmasker even worden afgezet.

Dove werknemers gaan best even samenzitten met de preventiedienst of hun leidinggevende om te bekijken hoe ze de communicatie zo veilig mogelijk laten verlopen. "Telewerken is voor veel dove werknemers een uitdaging, zeker wanneer er vergaderd wordt via teleconference", zegt Stevens. "Met goede interne afspraken lukt het wel om ook tolken Vlaamse Gebarentaal mee in de vergadering te krijgen, maar aangezien de beeldkwaliteit niet altijd stabiel is, is virtueel vergaderen vaak extra stresserend en vermoeiend voor veel dove werknemers en de tolken Vlaamse Gebarentaal."

Daarnaast vraagt Doof Vlaanderen dat ook de overheid meer aandacht heeft voor doven en slechthorenden. "Op 1 juli 2020 werden de openingsuren van de afstandstolkendienst van het Nationaal Crisiscentrum teruggeschroefd", legt Stevens uit. "Doven kunnen sindsdien moeilijker de corona-infolijn bereiken. Zij hebben nochtans ook recht op volledige informatie. Zeker doven met reisplannen zitten nu met veel vragen. Nu de tweede coronagolf eraan komt, wordt de vraag naar de bereikbaarheid van de afstandstolkendienst nog prangender. En niet te vergeten: de afstandstolkendienst wordt ook gebruikt om de huisarts en/of het ziekenhuis te kunnen bellen. Tijdens de vakantieperiode is dat nog meer van belang want vaak is de eigen vertrouwde huisarts ook met vakantie en moet men uitwijke n naar een andere arts."

Verder vraagt Doof Vlaanderen met nadruk dat overheidscampagnes en -spotjes tegen corona op televisie en sociale media ook in Vlaamse Gebarentaal beschikbaar zijn, dus niet enkel met ondertiteling. "Tijdens deze pandemie is het uitermate belangrijk dat elke dove in Vlaanderen wordt bereikt en dat deze informatie 100 pct goed wordt begrepen", besluit Stevens.

Voor doven die naar het ziekenhuis moeten, heeft Doof Vlaanderen op haar website snelle tips opgelijst om de communicatie te vergemakkelijken: https://doof.vlaanderen/nieuws/quick-tips-heb-je-het-coronavirus-wat-als-je-naar-het-ziekenhuis-moet.