Experts gezondheidsrecht menen dat enerzijds het kanaal van de voorschrijvende arts - doorgaans de huisarts - te verkiezen valt boven dat van de klinisch bioloog om onderzoeksresultaten mee te delen. Maar anderzijds kan de patiënt dat kanaal omzeilen als hij daar specifieke redenen voor heeft, en meteen naar de klinisch bioloog stappen.

De klinisch bioloog is volgens die wet ook een beroepsbeoefenaar als hij op voorschrift van een arts een onderzoek uitvoert op lichaamsmateriaal zoals bloed, en vervolgens een protocol opstelt. In principe is het de voorschrijvende arts die daarvan de resultaten meedeelt aan de patiënt: hij of zij brengt de informatie over in de context van de vertrouwensrelatie die hij/zij  met hem of haar heeft. Dat houdt ook steek in die zin dat de klinisch bioloog in principe geen rechtstreeks contact onderhoudt met de patiënt. Bovendien is de klinisch bioloog niet of onvoldoende op de hoogte van de psychosociale context van diezelfde patiënt. Net de voorschrijvende arts kan dus de onderzoeksresultaten beter kaderen en overbrengen.

Toch zijn er ook wettelijke argumenten die pleiten voor een actievere rol van de klinisch bioloog.  Als beroepsbeoefenaar moet hij immers eveneens een patiëntendossier opstellen, waarbij het zijn plicht is om een afschrift daarvan over te maken aan de patiënt. Deze arts is ook een ‘verwerker’ van medische persoonsgegevens volgens de GDPR, wat betekent dat de patiënt zijn recht kan doen gelden op kennisgeving en mededeling van die gegevens.

Omzeilen

Experts gezondheidsrecht menen dus dat enerzijds het kanaal van de voorschrijvende arts te verkiezen valt om de resultaten mee te delen in plaats van dat van de klinisch bioloog, maar dat anderzijds de patiënt dat kanaal kan omzeilen als hij daar specifieke redenen voor heeft.

Als voorbeeld haalt het pas opnieuw uitgegeven handboek gezondheidsrecht een patiënt aan die een hiv-onderzoek ondergaat. Hij staat erop dat hij die informatie buiten zijn huisarts om krijgt omdat hij een gesprek daarover psychologisch te zwaar vindt. Of misschien heeft hij niet zo graag dat deze info in zijn patiëntendossier terechtkomt. Dan heeft hij het recht om zijn behandelend arts kort te sluiten. Overigens strookt dit ook met de praktijk waarbij men zich in bepaalde centra ‘anoniem’ kan laten testen op een hiv-infectie. Ook dan zijn noch de ziekenfondsen, noch de huisarts op de hoogte en belandt het resultaat niet in het patiëntendossier.

Therapeutische exceptie

Nog een stap verder en een stuk complexer is de situatie waarbij de behandelend arts zich beroept op de therapeutisch exceptie om het resultaat van het onderzoek niet te moeten meedelen aan een onwetende patiënt met kanker. 

Stel dat de patiënt zijn resultaten rechtstreeks bij de klinisch bioloog opvraagt – met verhoogde tumormarkers. Dan mag de klinisch bioloog  deze resultaten niet meedelen wanneer hij op de hoogte is van de therapeutische exceptie waarop de behandelend arts zich beroept. Dat is zelfs conform de GDPR, want die laat toe dat de Belgische regels over therapeutische exceptie primeren op diezelfde GDPR. Opnieuw klinkt dit logisch, want de therapeutische exceptie geldt precies in het belang van de patiënt. Het is de behandelend arts alleen die de patiënt de informatie over de kankerdiagnose mag meedelen (of eventueel aan de aangewezen vertrouwenspersoon).

Uiteraard kan dit enkel als de klinisch bioloog op de hoogte werd gesteld van die therapeutische exceptie. Is dat niet zo, dan kan men hem ook niet verwijten dat hij de resultaten rechtstreeks aan de patiënt meedeelt.

Zopas verscheen de hernieuwde versie van het standaardwerk ‘Handboek Gezondheidsrecht’. Handboek Gezondheidsrecht. Redactie: Tom Balthazar, Filip Dewallens,Thierry Vansweevelt (voorzitter). Thierry Vansweevelt en Filip Dewallens (eds). Tweede editie. Twee volumes. 3528 blz.

ISBN 978-94-000-1432-9 (hardcover) Prijs: 385 euro.; ISBN 978-94-000-1434-3 (paperback). Intersentia 2022. Elk volume is ook apart verkrijgbaar (210 euro per volume).