Wachtlijsten in gehandicaptensector blijven groeien, ondanks injectie van 270 miljoen

Ondanks de miljoenen extra budget lopen de wachtlijsten in de gehandicaptensector de komende jaren verder op. Dankzij een aantal bijsturingen kunnen er de komende vier jaar 2.320 personen met een dringende zorgvraag geholpen worden, veel meer dan de 647 bij ongewijzigd beleid, maar de maatregelen kunnen de verwachte instroom aan aanvragen niet volgen.

De Vlaamse regering maakt de komende legislatuur 270 miljoen euro extra vrij om de wachtlijsten voor personen met een handicap af te bouwen. Een mooi bedrag, maar ruim onvoldoende om iedereen op de lijst te kunnen helpen. Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap schat dat er maar liefst 1,6 miljard euro nodig is om alle huidige en toekomstige noden op te vangen.

Het VAPH moet sowieso in een budget voorzien voor de 'automatische rechtentoekenningen', mensen met een handicap die automatisch recht hebben op een budget omdat ze bijvoorbeeld in een noodsituatie verkeren, of aan een snel degeneratieve ziekte lijden waardoor hulp niet kan wachten. Voor de komende vijf jaar gaat het daar naar schatting om zowat 10.000 aanvragen. Daarnaast is er de befaamde wachtlijst met nu zowat 15.000 mensen, ingedeeld in drie prioriteitengroepen. In prioriteitengroep 1, waar de personen met de meest dringende noden wachten, zitten op dit moment 1.538 budgetaanvragen. Elke maand komen er daar ongeveer 66 bij.

Bij ongewijzigd beleid zijn de extra budgetten zelfs niet voldoende om de komende vier jaar aan de automatische toekenningen te voldoen. Om dat recht te trekken, en om de wachtenden in prioriteitengroep 1 alsnog wat perspectief te bieden, heeft het VAPH op vraag van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) een aantal bijsturingen uitgewerkt. De Vlaamse regering heeft die vrijdag goedgekeurd.

De sector bespaart de komende 3 jaar sowieso al 40 miljoen euro op de organisatiegebonden kosten, geld dat rechtstreeks naar de gebruikers terugvloeit. Dat werd al beslist bij de begrotingsopmaakt. Daarnaast gaat het om een aantal erg technische maatregelen. Zo wordt de uitzonderingsprocedure 7/7 - waardoor gebruikers die vijf dagen per week in een zorgvoorziening verbleven dat onder bepaalde voorwaarden automatisch konden optrekken naar zeven - afgeschaft. De procedure werd soms aangevraagd met het oog op de toekomst, en niet altijd vanuit een op dat moment bestaande nood. Wie nu naar een voltijds verblijf in de zorgvoorziening wil overschakelen, zal daarvoor op de wachtlijst moeten gaan staan, tenzij er sprake is van een noodsituatie.

Ook aan de budgetcategorieën wordt gemorreld: het VAPH gaat van 12 naar 24 categorieën. Dat zit zo: personen met een handicap die een budget aanvragen, worden ingeschaald in een bepaalde categorie, afhankelijk van de zorgzwaarte. Iemand kan bijvoorbeeld ingeschaald worden op 32.000 euro ondersteuning per jaar, en valt daarmee dan in een - denkbeeldige - categorie van 30.000 tot 40.000 euro. Het VAPH keert altijd de bovengrens uit, wat in dit geval 8.000 euro aan meerkosten zou betekenen. Met de nieuwe budgetcategorieën wordt de vork kleiner: de persoon uit het voorbeeld valt dan bijvoorbeeld in de categorie 30.000 tot 35.000 euro, wat de meerkosten terugdringt tot 3.000 euro.

Tot slot verandert er ook in voorzieningen waar minderjarige personen met een handicap verblijven een en ander. Jongeren die nu in een multifunctioneel centrum verblijven en overschakelen op volwassenwerking, genieten vanaf 21 jaar van zorgcontinuïteit: hetzelfde budget dat ze in het multifunctioneel centrum kregen, loopt door. De vorige regering besliste om die leeftijd te verlagen naar 18 jaar, maar dat gaat niet door. De meeste jongeren verlaten het multifunctioneel centrum toch maar op 21 jaar, is de redenering. Op lange termijn gaat het natuurlijk niet om een besparing, maar het VAPH kan dit jaar wel grote kosten vermijden.

Dankzij al die maatregelen kan het VAPH de komende jaren aan de automatische rechtentoekenningen voldoen, en kunnen er ook een pak meer mensen uit prioriteitengroep 1 geholpen worden. Concreet zullen op het einde van de legislatuur 2.320 mensen uit die laatste groep een budget gekregen hebben, in plaats van amper 647 bij ongewijzigd beleid. Maar dat kan de verdere groei van de wachtlijst niet verhinderen. Op dit moment wachten zowat 1.500 mensen in prioriteitengroep 1 op een budget, op het einde van de legislatuur worden dat er naar schatting bijna 4.000. Bij ongewijzigd beleid zou het zelfs om meer dan 5.600 mensen gaan.

Minister Beke benadrukt dat er niet wordt geraakt aan verworven rechten. De nieuwe modaliteiten gelden voor alle nieuwe budgetaanvragen, voor de nieuwe budgetcategorieën is dat vanaf midden maart. "We nemen niemand iets af. We willen zoveel mogelijk mensen helpen die vandaag nog niet of te weinig geholpen worden."

Het VAPH denkt intussen samen met de sector na over mogelijke pistes om nog meer geld vrij te maken. Dat debat loopt de komende maanden binnen het raadgevend comité van het agentschap.

U wil op dit artikel reageren ?

Toegang tot alle functionaliteiten is gereserveerd voor professionele zorgverleners.

Indien u een professionele zorgverlener bent, dient u zich aan te melden of u gratis te registreren om volledige toegang te krijgen tot deze inhoud.
Bent u journalist of wenst u ons te informeren, schrijf ons dan op redactie@rmnet.be.