De beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof om het recht op vrijwillige zwangerschap niet langer grondwettelijk te garanderen, leidde meteen tot een voorstel tot herziening van de Belgische grondwet door groen parlementsleden.
Op 25 juni oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof in de zaak Dobbs versus Jackson Women’s Health Organization dat het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking niet gegarandeerd wordt door de Amerikaanse grondwet. Het arrest ging daarmee in tegen de beslissing van het Hooggerechtshof in 1973 in de zaak Roe versus Wade. Toen beslisten de hoogste Amerikaanse rechters dat het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking onderdeel uitmaakt van het recht op bescherming van het privéleven. De uitspraak lokte zowel in de Verenigde Staten als in de rest van de Westerse wereld veel reactie uit. 

Kristof Calvo (Groen) en Claire Hugon (Ecolo) grijpen de uitspraak aan om erop te wijzen dat dit soort rechten nooit definitief verworven is, zeker wanneer ze niet grondwettelijk zijn verankerd. “Mensenrechten zijn erg fragiel, a fortiori wanneer ze niet expliciet door de grondwet worden beschermd. Dat geldt niet alleen voor de Verenigde Staten, maar ook voor ons land”, aldus de ecologisten.

Volgens Calvo en Hugon blijft het recht op abortus, hoewel vastgelegd in een federale wet, ook hier een uiterst kwetsbaar gegeven. Omdat vrijwillige zwangerschapsonderbreking door een gewone wet wordt toegestaan, kan het ook door een gewone wet weer worden opgeheven. De logische volgende stap is voor de groenen dan ook de verankering van vrijwillige zwangerschapsafbreking in de grondwet.  Ze willen artikel 22 dat het recht op privéleven en familieleven wijzigen. 

Het is overigens niet de eerste keer dat er plannen zijn om dat artikel te wijzigen. In 2018 stelde Mark Elchardus voor om het artikel te herschrijven als volgt: “Ieder heeft het recht op lichamelijke integriteit en zelfbeschikking over het eigen leven, met inbegrip van het recht op euthanasie en abortus.” Elchardus wilde dit expliciet in de grondwet opnemen met een dubbele bedoeling: ter bescherming van degenen die van het recht gebruik willen maken en om conflicten over de regelgeving te voorkomen.

Een redenering die volgens Calvo en Hugon vandaag meer dan relevant is. Ze maken ook de vergelijking met de afschaffing van de doodstraf. Die werd al in 1996 wettelijk afgeschaft, maar de wetgever vond het niettemin opportuun om de afschaffing in 2005 ook in de grondwet te verankeren.

In hun voorstel tot wijziging van de grondwet gaan de ecologisten wel minder ver dan Elchardus. Ze willen artikel 22 (“Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de bescherming van dat recht.”) aanvullen met volgende zin: “Dit recht omvat het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking.” Van euthanasie is in het groene voorstel geen sprake.

> Expertencomité discreet gestart met evaluatie abortuswet