Door een nieuwe wet riskeren werknemers en bestuurders van vennootschappen gemakkelijker persoonlijk te moeten opdraaien voor fouten tijdens hun job. ‘Ik denk niet dat iedereen de mogelijke gevolgen goed inschat’, zegt professor ondernemingsrecht Joeri Vanan­roye (KU Leuven) in De Tijd.

Volgens de zogenoemde quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent waren bestuurders van vennootschappen slechts beperkt persoonlijk aansprakelijk. Maar dat verandert nu. In het nieuwe wetboek buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht, dat begin deze maand door de Kamer definitief werd goed­gekeurd, verdwijnt dat fundamentele principe. De hervorming maakt deel uit van de vernieuwing van het eeuwenoude Burgerlijk Wetboek, in gang gezet door voormalig minister van Justitie Koen Geens (CD&V, foto).

Zodra de wet ingaat, wellicht op 1 januari 2025, zal de automatische bescherming van de uitvoerder - zoals een  bedrijfsleider of een onderaannemer - vervallen en kunnen benadeelden hen rechtstreeks aanspreken om de schade te vergoeden die het gevolg is van een tekortkoming.

Redelijke bestuurder?

Vooral bestuurders van vennootschappen moeten dat goed beseffen. Vandaag is immers een strafbaar feit nodig  om klanten een bestuurder persoonlijk aansprakelijk te laten houden voor een tekortkoming van de vennootschap. Vanaf begin volgend jaar volstaat een eenvoudige fout, zoals een (niet-strafbare) inbreuk op de vennootschapswetgeving of een miskenning van de zorgvuldigheidsnorm: de bestuurder gedroeg zich dan niet zoals een redelijke bestuurder in dezelfde omstandig­heden. Wanneer een bestuurder bijvoorbeeld beslist om een bepaalde contractuele verplichting, zoals een betaling of de uitvoering van een werk, niet uit te voeren is dat niet strafbaar, maar kan dat wel aanleiding geven tot aansprakelijkheid.

Dat geldt voor grote ondernemingen, maar ook voor vrije beroepers zoals dokters of accountants. "Dat betekent een aanzienlijke verzwaring van de bestuurdersaansprakelijkheid", zegt advocaat Simon Deryckere (Fellows Advo­caten) in De Tijd. Persoonlijke dagvaardingen kunnen dan gebruikt worden om in gebreke blijvende vennootschappen onder druk te zetten of om informatie te verkrijgen, voorspellen specialisten. 

Sceptisch

Prof. Vananroye toont zich sceptisch over de hervorming. "Het solvabiliteitsrisico van een vennootschap zal nu gedragen worden door uitvoeringsagenten. Grote vennootschappen zullen zich indekken, de kleinere zonder advocaat of bedrijfs­jurist zullen de dupe zijn." De federale meerderheid werpt daartegen op dat net het vorige systeem oneerlijk en onlogisch was.

Wie wel van deze breuk in de wetgeving zullen smullen, zijn de advocaten.