Er komen veel medicijnen voor menselijk gebruik in de Vlaamse waterketen terecht, maar door waterbehandelingstechnieken worden die stoffen verwijderd. Dat blijkt uit verkennend onderzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij (VNMM).
Moeten we ons zorgen maken? "De teruggevonden concentraties (van medicijnen in ons drinkwater) liggen zeer laag en onder de grens van 100 nanogram per liter. Bij dergelijke lage concentraties zijn volgens de WGO (Wereld Gezondheidsorganisatie) negatieve effecten ten gevolge van een blootstelling aan deze stoffen via drinkwater erg onwaarschijnlijk", staat in het besluit van het onderzoek. Anderzijds vinden de onderzoekers van VMM dat voorzichtigheid naar de toekomst toe geboden is.
In dit "verkennend" onderzocht ging VMM stalen van het afvalwater van gezinnen, van bedrijven en van ziekenhuizen. Het onderzoek ging voorts ook na hoe het gesteld is met medicijnresten in het oppervlaktewater (meer bepaald in drinkwaterinnamepunten) en in het "afgewerkte" drinkwater.
In het afvalwater van gezinnen in rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) werden - zowel in het niet-behandelde water als in het gezuiverde water - een groot deel van de 24 onderzochte gezochte stoffen teruggevonden: 15 stoffen worden in meer dan 50% van de stalen teruggevonden.
Afvalwater 9 ziekenhuizen geanalyseerd
Het afvalwater van 9 ziekenhuizen met 13 lozingspunten werd geanalyseerd op dezelfde 24 medicijnen. Ook in dit afvalwater werden zeer frequent medicijnen aangetroffen boven de detectielimiet: in elk ziekenhuis vindt de VMM minstens 19 medicijnen terug. Vooral röntgencontrastmiddelen worden in hoge concentraties teruggevonden. Er is wel een grote variatie in concentraties tussen de ziekenhuizen onderling.
Vooral röntgencontrastmiddelen worden in hoge concentraties teruggevonden
Naast de ziekenhuizen analyseerde VMM ook het afvalwater van bedrijven uit de farmasector en van een aantal controlebedrijven die niets met de farmasector te maken hebben. Bij beide groepen bedrijven werden veel minder vaak medicijnen teruggevonden dan bij ziekenhuizen of rioolwaterzuiveringsinstallaties. Vooral het afvalwater van de werknemers is de oorzaak van de aanwezigheid van medicijnen in het bedrijfsafvalwater. In een aantal gevallen konden zeer hoge concentraties gelinkt worden aan de productie van medicijnen door het bedrijf.
Voor zo goed als alle medicijnen zijn de gezinnen de belangrijkste bron
Naast analyses op afvalwater, stelde VMM ook een inventaris van "bronnen van medicijnen" in oppervlaktewater op. Deze inventaris toont aan dat voor zo goed als alle medicijnen de gezinnen de belangrijkste bron (voor meer dan 90%) van medicijnen zijn. Daarnaast zijn vooral ziekenhuizen een bron van medicijnen in het afvalwater.
De analyses in heel Vlaanderen tonen aan dat medicijnen wijd verspreid zijn in het oppervlaktewater. "Carbamazepine, gabapentine, irbesartan en sotalol worden in meer dan 90% van de meetpunten teruggevonden. Op 65% van de meetpunten worden meer dan 15 medicijnen teruggevonden. De concentraties in oppervlaktewater zijn voor onder meer diclofenac en clarithromycine soms hoger dan de PNEC (Predicted No Effect Concentration, of concentratie waarbij geen gezondheidseffecten verwacht worden)".
Lozingen van rioolzuiveringsinstallaties zorgen meestal voor een stijging van de concentraties medicijnen (door de lozing van relatief hoge concentraties), maar soms, vooral bij reeds vervuilde waterlopen, voor een daling (verdunning).
Analyses van 10 meetpunten in oppervlaktewater dat gebruikt wordt voor de productie van drinkwater tonen aan, dat ook in deze meetpunten minstens 7 en maximum 19 medicijnen teruggevonden worden. Dit is voornamelijk zo ter hoogte van de innamepunten gelegen in West-Vlaanderen.
