Rijvaardigheid oudere bestuurders: nieuwe evaluatiemethode

Wanneer zijn oudere bestuurders nog geschikt om met de wagen te rijden? Om op die vraag een snel en efficiënt antwoord te geven ontwikkelde UHasselt-onderzoekster Judith Urlings (foto) in samenwerking met het Jessa Ziekenhuis een nieuwe evaluatiemethode.

“Oudere bestuurders worden nu te snel doorgestuurd voor een rijproef, een stresserende en complexe opdracht voor velen, met ook een grote maatschappelijke kost. Met deze evaluatiemethode kunnen artsen sneller en laagdrempeliger de rijgeschiktheid van ouderen bepalen”, zegt dr. Judith Urlings.

“We zien dat mensen alsmaar langer blijven rijden met de wagen”, vertelt UHasselt-onderzoekster van het Instituut voor Mobiliteit, Judith Urlings. “Maar wanneer is iemand op leeftijd nog geschikt om te rijden of niet? Ook die vraag wordt vaker gesteld, onder andere omdat mensen steeds langer leven met chronische aandoeningen. Het zijn dan vaak de kinderen of de partner van de oudere bestuurder die zich zorgen beginnen te maken.”

Voorspellend

Vragen over rijgeschiktheid komen doorgaans terecht bij een arts, meestal de huisarts of de geriater. Wanneer die niet tot een beslissing over de rijgeschiktheid kan komen, volgt een doorverwijzing naar CARA, het rijgeschiktheidscentrum van VIAS Institute. Uit jaarcijfers van VIAS blijkt dat 90% van de oudere bestuurders die zo een  evaluatie afleggen toch slagen. “Dat is een hoog aantal. Je kan je dus de vraag stellen of een deel van deze chauffeurs dan wel deze test hadden moeten afleggen. Vooral omdat zo een evaluatie voor velen complex en stresserend is."

"Deze uitgebreide evaluatie heeft natuurlijk ook een kostprijs, betaald door de overheid. Tijdens mijn doctoraat heb ik daarom een gefaseerde evaluatiemethode uitgewerkt die voorspellend werkt, waardoor enkel de complexe gevallen nog een rijproef op de weg zullen moeten afleggen”, legt Judith uit.

Verschillende evaluaties in één

De evaluatiemethode bestaat uit verschillende fases. In eerste instantie is er een vragenlijst die bestuurders attent maakt op mogelijke problemen rond  rijgeschiktheid en rijvaardigheid. Zo worden er hier vragen gesteld over de houding van de oudere bestuurder in het verkeer, maar ook of de bestuurder jaarlijks een ogentest ondergaat of met een arts of apotheker spreekt over de medicatie die men inneemt en de mogelijke impact daarvan op het autorijden.

“Deze vragenlijst zorgt op een laagdrempelige manier voor zelfkennis bij de bestuurder. Een score geeft aan of de chauffeur beter eens met een arts gaat spreken over zijn of haar rijvaardigheid”, zegt prof. dr. Tom Brijs, promotor van dit doctoraatsonderzoek.

“Daarnaast hebben we onderzocht welke testen een arts kan gebruiken om op een onderbouwde wijze te oordelen over de rijgeschiktheid van een oudere bestuurder”, zegt Judith. Hiervoor hebben de onderzoekers oudere bestuurders medische testen laten afleggen, evenals een rijproef in de rijsimulator en een rijproef op de weg (met de hulp van VIAS Institute). Hieruit blijkt dat een set met drie medische testen (zichtscherpte, lichamelijke flexibiliteit en kennis van verkeerstekens) een goede voorspellende waarde geeft aan de dokters.

“We konden bij de helft van de 136 onderzochte bestuurders inschatten of zij zouden slagen voor de rijproef op de weg of niet. Met deze test kunnen we dus op een wetenschappelijke manier de zogenaamde ‘grijze zone’ verkleinen, waardoor enkel de ernstige gevallen – de twijfelgevallen – nog doorverwezen moeten worden voor een praktische rijproef”.

Meerwaarde voor artsen

Arts-geriater dr. Mark Lutin van Jessa Ziekenhuis werkte mee aan dit onderzoek, hij ziet in deze nieuwe gefaseerde evaluatiemethode een grote meerwaarde voor artsen. “Deze doctoraatsthesis is de eerste die bruikbare kennis aan artsen biedt om rijveiligheid bij ouderen bespreekbaar te maken en een betere afweging te maken in het beoordelen van hun rijgeschiktheid,” zegt dr. Lutin, die ook coördinator is van het centrum Samen Veilig Mobiel.

Gradaties

Op basis van dit en eerder onderzoek is Samen Veilig Mobiel opgestart, het rijvaardigheidscentrum van IMOB en Jessa Ziekenhuis. “Dit rijvaardigheidscentrum biedt een goede ondersteuning aan oudere bestuurders, familieleden én artsen. Zo kunnen oudere bestuurders hier grondig geëvalueerd en getraind worden.

Telkens wordt daarbij diepgaand gekeken naar de mogelijkheden, beperkingen én wensen van de individuele bestuurder. Zo is het best mogelijk dat een oudere bestuurder nog met de auto kan rijden, maar dat beter niet doet wanneer het donker is of bijvoorbeeld op een autosnelweg. Die gradaties stellen ons in staat om oudere bestuurder zo lang mogelijk veilig én zelfstandig mobiel te houden.”, aldus Judith.

 

 

Dit onderzoek kwam tot stand in een samenwerking van IMOB, Jessa Ziekenhuis, VIAS Institute en Happy Aging.

U wil op dit artikel reageren ?

Toegang tot alle functionaliteiten is gereserveerd voor professionele zorgverleners.

Indien u een professionele zorgverlener bent, dient u zich aan te melden of u gratis te registreren om volledige toegang te krijgen tot deze inhoud.
Bent u journalist of wenst u ons te informeren, schrijf ons dan op redactie@rmnet.be.