Het onlangs  opgerichte Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg (VIKZ) publiceerde een eerste document over de ontwikkeling van evidence-based indicatoren (1). Daarin zetten de auteurs kwaliteitsindicatoren af tegen procesindicatoren.  De registratielast bij de zorgverleners moet absoluut worden beperkt en geautomatiseerd…

1 – kwaliteitsindicatoren

Uitkomstindicatoren zijn de meest relevante en het meest betekenisvol voor de patiënten. Publieke rapportering gebeurt bij voorkeur via deze indicatoren, vooral bij hoog volume en voor een lange periode om problemen te detecteren. Nadeel is dat de gegevens moeilijker te verzamelen zijn en dat bij de interpretatie de nodige omzichtigheid geboden is. Dat omdat ook andere factoren de uitkomst van een zorgproces kunnen beïnvloeden dan diegene waarop de clinicus vat heeft. Case-mixcorrecties zijn doorgaans essentieel. Ook zijn bij dit soort indicatoren doorgaans minder handvatten beschikbaar om de zorgkwalilteit te verbeteren.

2 – Procesindicatoren

Die zijn meestal wel makkelijker te meten en te interpreteren door clinici maar eerder bruikbaar voor kleinere steekproeven. Minder aanpassingen voor case-mix zijn vereist, de info is snel beschikbaar. Ze zijn dan weer minder relevant voor patiënten en vaak heel specifiek. Deze indicatoren zijn interessante tools voor interne kwaliteitsmeting en evidence-based sleutelinterventies (vb. door-to-needle bij strokepatiënten of een chirurgische ingreep binnen de 24u bi patiënten met een traumatische heupfractuur.

Zorgverstrekkers vs. zorggebruikers

De auteurs bepleiten bij de selectie van de kwaliteitsindicatoren voldoende overleg met patiënten en zorggebruikers, ze moeten bij de start deel uitmaken van de ontwikkelingsgroep.

“Zorgverstrekkers focussen te vaak op indicatoren die ze direct kunnen controleren of die makkelijk te meten zijn. Patiënten geven dan weer de voorkeur aan indicatoren met een gedeelde verantwoordelijkheid maar moeilijker te meten: wachttijden, comfort, functionele status, levenskwaliteit, hersteltijd…

Geen overdaad noch registratielast

“Een bijkomende uitdaging bestaat erin om de registratielast van zorgverleners te beperken of zo sterk mogelijk te automatiseren. Dit begint nu pas partieel deel uit te maken van elektronische patiëntendossiers”, luidt het.

De registratielast staat met stip genoteerd bij irritatiepunten voor zorgverleners, wees onze enquête nog uit.

Een andere onbeantwoorde vraag is wat het optimaal aantal indicatoren voor een zorgorganisatie is. Een beperkt aantal zal immers een te fragmentair beeld geven, terwijl buitenlandse voorbeelden zoals Nederland en Duitsland aantonen dat enkele duizenden indicatoren ertoe kunnen leiden dat het voor een patiënt bijzonder moeilijk wordt om relevante informatie nog terug te vinden, terwijl er voor de zorgorganisaties door de overdaad aan feedback inertie dreigt op te treden.

Intussen verbeteren kwaliteitsindicatoren in Vlaanderen wel stelselmatig, cfr. handhygiëne en patiëntidentificatie, besluiten de wetenschappers hoopvol.

M.Plessers, A. Ghekiere, D. De Wachter, S. Deneckere, E. Tambuyzer, D. Ramaekers: “Het ontwikkelen van evidence-based indicatoren van kwaliteit  van zorg in Vlaanderen: een methodologie”. 19/06/2019. Zorgkwaliteit.be/artikels