Kan een triagesysteem met een verpleegkundige op Spoed helpen om mensen wier zorgnood minder urgent of risicovol is, toch naar de huisarts toe te leiden? Economieprofessor Diana De Graeve (UA) stelde het doctoraatsonderzoek van huisarts Stefan Morreel voor op het recente Karvacongres.

Dat er verhoudingsgewijs te veel mensen met minder urgente of mildere klachten op de Spoed aankomen, is bekend. Zo lopen helaas de wachttijden op voor zij die wel urgente klachten hebben buiten de kantooruren. Het onderzoek ging na of een nieuw systeem kan worden geïntroduceerd, waarbij een verpleegkundige op de Spoed de patiënt kort onderzoekt en hem of haar alsnog naar de huisarts verwijst. Het kwam er dus op aan om patiënten te sorteren en te classificeren met als doel om tot een urgentiebepaling te komen en daaruit de plaats in de zorg voor de patiënt af te leiden. Dat via een fysieke triage op de Spoed. De triage vormde een aanvulling op het welbekende Manchester triage systeem.

Ook een precies effect op de kosten van dat systeem werd onderzocht. De onderzoeksperiode liep van 1 maart 2019 tot en met 31 maart 2019.

Positieve beoordeling

Dokter Morreel (Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen UA), stelde vast dat het project positief werd beoordeeld: er konden wel degelijk mensen naar de huisarts worden geleid. Niettemin stuit men op enkele barrières.

“Met een eenvoudig toepasbaar instrument en erg beperkte risico’s konden we 13% van de spoedpatiënten adviseren om de huisarts op te zoeken”, vertelde Morreel eerder bij de publicatie van de eerste resultaten van zijn onderzoek. Driekwart van de geadviseerde patiënten ging ook op dat voorstel in, wat nog steeds een stuk minder is dan het potentieel (40%).

Het systeem invoeren kan dus interessant zijn, maar in de huidige omstandigheden is het amper haalbaar dat je, om de druk van de Spoed weg te halen, zoveel mogelijk patiënten terugleidt naar de huisarts (wachtpost). Wegens het groeiende huisartsentekort is immers ook daar de druk toegenomen. Dokter Morreel verwoordde het diplomatisch zo: “Meer patiënten van de Spoed afleiden naar de huisartsen zal niet altijd op veel enthousiasme stuiten in deze context. Zeker ‘s nachts zorgt dit wel eens voor problemen.”

Van hun kant waren de betrokken verpleegkundigen in regel enthousiast over deze nieuwe aanpak, voor hen was dit een appreciatie van hun expertise.

Kosten

Als economieprofessor legde Diana De Graeve uiteraard de klemtoon op het economische deel van het onderzoek. De resultaten: grosso modo had de externe triage weinig effect op de kosten. Daarvoor baseerden de onderzoekers zich op een analyse van de facturen van het ziekenhuis en die van de wachtpost (exclusief klinische biologie of medische beeldvorming in de wachtpost).

De gemiddelde kost voor het interventieweekend – met doorverwijzen naar de huisartsenwachtpost- per patiënt bedroeg 122 euro, die in het  controleweekend 119 euro. Dus zo goed als geen verschil, amper 3 euro duurder tijdens interventieweekend. Dat was op de valreep significant.

“Splitsen we het kostenplaatje op tussen overheid en patiënt, dan kost het naar de patiënt zelfs iets minder tijdens het interventieweekend: 26 versus 28 euro in het controleweekend.  Maar voor de ziekteverzekering en dus de overheid viel het wél wat duurder uit: 97 versus 91 euro. Dat komt uiteraard  door de betere terugbetaling voor de huisarts in vergelijking met de spoed. De verschillen zijn significant. In de interventiegroep blijkt de totale kost lichtjes hoger (3%).

Voor de patiënt ligt de kost 8% lager. De overheid betaalt dan weer 6% meer. Het aantal patiënten met alleen een consultatie stijgt, de inkomsten voor de wachtpost stijgen ook (+13%) maar de verschillen voor de Spoed zijn verwaarloosbaar. De verschillen zitten dus vooral in de medische honoraria.

Conclusies

“Een daaraan gekoppeld beleidsadvies zit niet in deze kostenanalyse”, legt Prof. De Graeve uit. “Je moet het systeem alleszins niet toepassen omdat het goedkoper zou zijn. De bedoeling was om de druk op de Spoed te verminderen en dat is een beetje gelukt. Medisch vormde deze werkwijze geen probleem, ze bleek veilig.

Op te merken valt dat deze studie zich maar tot 1 centrum beperkte (AZ Monica – huisartsenwachtpost Oost), maar er zit potentieel in. Dit was een fysieke triage op de Spoed zelf. Patiënten die zich spontaan aandienen op Spoed kun je er via een telefonische triage niet uithalen, net omdat ze rechtstreeks naar de Spoed stappen. Op dat vlak is dit een zinvolle aanvulling. Op de Spoed werd de verlichting van de druk wel gemerkt: de werkbeleving verbeterde wat. De triage wordt in AZ Monica en wachtpost Oost zo voortgezet. 

De studie verscheen intussen online in het vakblad Health Policy: Stefan Morreel et al.: “Cost effects of nurse led triage at an emergency department with the advice to consult the adjacent general practice cooperative for low-risk patients, a cluster randomised trial.”