Dr. Sam Ward, uroloog in de Sint-Janskliniek Brussel, vertrok op 11 juni voor een humanitaire missie naar Mongolië. Hij bracht er een week door vol ervaringen met collega-chirurgen op de urologie-afdeling van een regionaal ziekenhuis. Zijn getuigenis.

In de context een humanitair programma, gesubsidieerd door de Belgische regering en uitgevoerd door FSE, een groep die fondsen beheert om de gezondheidszorg en de uitrusting in Mongolië (en andere landen in Afrika en Amerika) te verbeteren, blikt hij terug. 

"FSE, had contact opgenomen met de Sint-Janskliniek omdat er een tekort was aan artsen voor Mongolië: oogartsen, urologen, orthopeden... Bovendien zullen in oktober ook andere artsen van Sint-Jan naar Mongolië trekken. Toen ik in het land aankwam na anderhalve dag reizen, bezocht ik de urologie-afdeling van een ziekenhuis in de streek van Khovd, een provincie in het uiterste westen van het land, in de hoofdstad die dezelfde naam draagt. Een stad met ongeveer 80.000 inwoners. Dat ene ziekenhuis verzorgt ook de 300.000 inwoners die afkomstig zijn van de steppen van de regio. De Mongolen zijn in wezen nomaden die nog steeds met hun kudden vee (koeien, paarden, geiten) in yurts op de Mongoolse steppen leven.

Gebrek aan middelen

In dat ziekenhuis trof Dr. Ward de CT-scan aan die drie jaar geleden werd aangekocht dankzij de steun van de Belgische regering. "Het ziekenhuis heeft onlangs ook een ureteroscoop aangeschaft en ik was daar om de vijf chirurgen, onder wie een uroloog, op te leiden in het gebruik van dit apparaat.  Chirurgen die dagelijks ook operaties moeten uitvoeren aan de blindedarm, de galblaas, enz. "De richtlijnen die ze gebruiken stemmen niet overeen met de internationale guidelines en ze hebben een groot gebrek aan middelen. Bijvoorbeeld: ze hebben een ureteroscoop, maar geen laser. 

Dus de patiënt moet 1.500 km reizen voor een aanvullende behandeling. Ze moeten een laser kopen, vooral omdat een groot aantal patiënten veel rood vlees en weinig groenten eten, onvoldoende hydrateren... allemaal risicofactoren voor urinelithiasis.

De taalbarrière

De opleiding kon er komen dankzij een vertaler. Engels is een taal die ze niet beheersen. Gelukkig wordt het langzaam aan een onderdeel van de medische opleiding in het land: "Vroeger werden artsen opgeleid in de Mongoolse taal. Recent startte een 2 à 3 jaar durende opleiding in het Engels, waardoor ze toegang krijgen tot een heleboel medische informatie. Dat is essentieel voor hun navorming."

Alle middelen voor gezondheidszorg in Mongolië zijn geconcentreerd in de hoofdstad Ulaanbaatar. "Ik had de gelegenheid om het tweede UZ van het land te zien: ze hebben dezelfde echografietoestellen als in Brussel....maar op het plattelland ligt het zorgniveau helaas een stuk lager. 

Werkomstandigheden

De werkomstandigheden van de dokters zijn zeer moeilijk. Er is bijvoorbeeld een radiologiezaal met twee echografieapparaten en twee onderzoekstafels zonder gordijn tussen de twee tafels. Geen airconditioning, geen stoelen.

Ook de internationale situatie maakt hun bevoorrading er niet gemakkelijker op: "Ze bevinden zich tussen Rusland en China en zijn daar zeer afhankelijk van voor medische apparatuur of geneesmiddelen. Sinds covid is de Chinese grens gesloten, en nu is er de oorlog in Oekraïne... Dus ze hebben alleen een  luchtbrug om voorraden te krijgen."

Telegeneeskunde

Dat isolement en het gebrek aan middelen buiten de grote steden verhinderen niet dat het land aandacht heeft voor de modere geneeskunde die hen op lange termijn kan helpen: "De reflectie over digitale gezondheid vordert er: ik heb met name over telegeneeskunde gesproken tijdens een presentatie voor het voltallige medische personeel. Ze hebben het belang op middellange termijn begrepen, vooral wegens de spreiding van de patiënten. We mogen niet vergeten dat Mongolië een land is dat 50 keer zo groot is als België, met een bevolking van 3 miljoen. Telegeneeskunde is daarom een oplossing om onnodig reizen te vermijden."

"Met deze technologie zullen ze hun medische hulpmiddelen toegankelijker kunnen maken. Ze zullen zelfs advies kunnen inwinnen bij artsen en specialisten in de hoofdstad of in grote steden zonder dat de patiënt hoeft te reizen. Ze gaan hier de komende jaren in investeren. Ten slotte is het feit dat 4G in de steden van het land ruim beschikbaar (en niet duur) is, een extra voordeel. Bovendien hebben de bewoners allemaal een smartphone, zelfs in hun yurts."

Seksuele gezondheid

Dr. Ward maakte ook van de gelegenheid gebruik om te praten over het belang van seksuele gezondheid: "In Mongolië is er maar één medische school, maar die behandelt niet alle onderwerpen op het gebied van seksuele gezondheid. Het enige waar ze het over hebben is vruchtbaarheid en erectiestoornissen als gevolg van het metabool syndroom. In de programma's wordt dus niet de nadruk gelegd op het belang van toestemming, perinatale kwesties, geslacht,... Ik had de gelegenheid om het hoofd van de medische faculteit te ontmoeten die het curriculum bepaalt. Hij is zeer geïnteresseerd in de ontwikkeling van een programma over seksuele gezondheid, maar ook in het gebruik van preventie- en opvoedingsinstrumenten, met name digitale. Ze zijn zeker vragende partij omdat ze momenteel werken aan een bewustmakingscampagne om ongewenste tienerzwangerschappen terug te dringen...".

In ieder geval is deze ervaring zeer rijk geweest voor Dr. Ward: "Ik raad andere artsen aan, als zij de kans hebben, om dit soort ervaring op te doen. FSE is altijd op zoek naar vrijwillige artsen voor zendingen in verschillende landen en dit stelt ons in staat het werk van collega's nog eens te bekijken en onze kennis op een nuttige manier door te geven. 

> Als u dit project in Mongolië wilt steunen, kunt u contact opnemen met dr. Ward via dr.ward.urologie@gmail.com