De voorbije jaren is het voor velen in de medische wereld pijnlijk duidelijk geworden: de autonomie van artsen staat onder druk. Niet door een directe aanval, maar door een sluipend proces van technocratische inperking, ideologische nivellering en bestuurlijke greep op onze praktijk. Als arts en als mens kan ik niet zwijgen. 

We worden overspoeld door regels, richtlijnen, digitale registraties en “kwaliteitsindicatoren”. Het medisch oordeel, ooit de kern van ons beroep, wordt herleid tot uitvoeringsbeslissing binnen door anderen uitgetekende zorgpaden. Alsof geneeskunde een exacte wetenschap is met één juiste uitkomst, los van context, menselijkheid en intuïtie.

De tijd, aandacht en afwegingen die nodig zijn voor kwalitatieve zorg worden in de knel gebracht door systemen die “efficiëntie” boven empathie zetten. Zorg wordt steeds vaker herleid tot een beheersbare kostenpost. Maar zorg is geen Excel-bestand. Zorg is mensenwerk.

Verstaatsing is geen neutraliteit

Wat minister Vandenbroucke “hervorming” noemt, lijkt in de praktijk vaak op een verstaatsing van de zorg. In naam van gelijkheid worden verschillen uitgewist. In naam van betaalbaarheid worden keuzes gecentraliseerd. 

Maar in de praktijk verdwijnt er iets fundamenteels: de vrijheid van artsen om te zorgen zoals zij, in geweten en geworteld in ervaring, denken dat het moet. Het doorgedreven task shifting-discours is daar een symptoom van: het idee dat het artsenberoep “opgeknipt” kan worden in taken die anderen dan goedkoper en sneller kunnen overnemen.

Wat overblijft, is een uitgeholde kern, beroofd van samenhang, bezieling en verantwoordelijkheid. Is dit nog het beroep waarvoor wij jaren hebben gestudeerd? Is dit nog de zorg die we zelf zouden willen ontvangen?

Autonomie is geen luxe

Artsenautonomie is geen bastion van ego of privilege. Het is een waarborg voor kritisch denken, individuele afwegingen en morele verantwoordelijkheid. Zonder die autonomie worden wij radertjes in een machine. En onze patiënten nummers in een systeem.

Het wordt tijd dat we het roer opnieuw in handen nemen. Dat we luidop zeggen: de arts is geen functionaris. Geen token in een beleidsmodel. Wij zijn mensen van vlees en bloed, met kennis én intuïtie, met verantwoordelijkheidszin én medemenselijkheid. En dat is precies wat onze patiënten nodig hebben.

Wat is er nodig?

Vertrouwen in de professionaliteit van artsen. Een herwaardering van het medisch oordeel, in plaats van algoritmische gehoorzaamheid. Minder bureaucratie, meer ruimte voor menselijke zorg. En beleidsvoering die luistert naar het werkveld in plaats van het te managen vanop afstand.

De zorg verdient beter. Onze patiënten verdienen beter. Wij verdienen beter.