Tegen eind 2016 zullen we over ruim 500 plaatsen extra beschikken om geïnterneerden beter op te vangen, maken zowel het kabinet-De Block als het kabinet-Geens zich sterk. Enkele kritische opmerkingen van de Vlaamse Zorginspectie over het Forensisch Psychiatrisch Centrum Gent worden gerelativeerd door Els Cleemput, woordvoerster van Maggie De Block.

“Van bij het begin van deze legislatuur hebben we werk gemaakt van menswaardige opvang en aangepaste residentiële zorg voor geïnterneerden buiten de gevangenis.” Dat zeggen Maggie De Block, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, en Koen Geens, minister van Justitie. “Sinds het begin van deze legislatuur hebben we in drie verschillende centra plaatsen geopend voor geïnterneerden. Deze voorzieningen vullen een ontbrekende schakel in het forensisch psychiatrisch circuit in en dragen bij tot de uitstroom van geïnterneerde personen uit onze gevangenissen, rekening houdend met het veiligheidsrisico voor de samenleving en de slachtoffers.”

De eerlijkheid gebiedt wel om te zeggen dat heel wat van die infrastructuur door de voorgangers van beide excellenties werd voorbereid, maar zij maakten wel snel werk van de uitvoering. Hun verwezenlijkingen kort op een rij: 

• Bierbeek (30 longstaygeïnterneerden met groot recidiverisico, klaar)

• Doornik (30 geïnterneerden met resocialisatiemogelijkheden, 30 longstaygeïnterneerden, klaar)

• Zelzate (20 vrouweliijke geïnterneerden, klaar tegen midden mei)

• Kleinere projecten, goed voor 20 extra plaatsen

• FPC Antwerpen (tegen eind 2016, 182 geïnterneerde patiënten met een hoog veiligheidsrisico, ook vrouwelijke geïnterneerden)

• FPC Gent (264 mannelijke geïnterneerden met een hoog veiligheidsrisico, klaar)

Tot zover de ambities, maar de praktijk legt nog mankementen bloot, zoals bleek uit een recent verslag van de Vlaamse Zorginspectie in het FPC Gent, signaleert De Morgen. Enkele punten van kritiek:

• bezetting overdag is vaak onvoldoende, in elke shift kan niet steeds één verpleegkundige per afdeling aanwezig zijn (norm psychiatrische ziekenhuizen);

• nachtelijke bezetting is ook onvoldoende;

• niet iedereen heeft het juiste diploma;

• groot spanningsveld contractuele afspraken en kwaliteitsvereisten zorg/patiëntveiligheid (0,7 zorgverleners per bed).

Aan De Specialist verklaart Els Cleemput, woordvoerster van Maggie De Block, dat de visie van het kabinet niet spoort met die van de Zorginspectie. "De forensische psychiatrische centra kun je niet helemaal gelijkschakelen met psychiatrische ziekenhuizen, ook niet qua normering. In een FPC ben je verplicht om deel te nemen aan bepaalde activiteiten, in een psychiatrisch ziekenhuis is die keuze vrij. Neem je in een FPC niet deel, dan word je opgesloten in je kamer. En daar hoeft geen personeel voor aanwezig te zijn, want dat vergt geen behandeling." Volgens het kabinet De Block levert het FPC Gent "fantastisch werk". Maar natuurlijk zijn er nog schoonheidsfoutjes in de opstartfase. "Zo moeten we nog een aantal protocollen verder regelen. Ook de patiëntendossiers moeten bijjvoorbeeld nog wat worden aangepast."

Buddy versus verpleegkundige

Dat er te weinig verpleegkundigen aan het FPC verbonden zijn of niet iedereen het juiste diploma heeft, nuanceert Cleemput ook. "Het FPC werkt zo dat elke individuele begeleider een soort vertrouwenspersoon is, vaak een buddy waarvoor geen specifieke opleiding nodig is. Iedereen heeft een specifieke taak, daarin verschillen we in visie met de Zorginspectie."

De norm van 0,7 zorgverleners per bed wordt dus niet bijgewerkt, ook niet voor het FPC Antwerpen dat weldra opstart. "Het personeel zelf is zeer tevreden over de huidige stand van zaken in het FPC Gent, wat De Morgen daarover bericht is 'triestig''", aldus Cleemput nog.

FPC Gent - "Voldoen aan de norm die bij Koninklijk Besluit is vastgelegd"

Het FPC Gent beklemtoont in een reactie dat het voldoet aan de bestaffingsnorm die bij Koninklijk Besluit is vastgelegd. "De beoordeling dat deze norm ontoereikend zou zijn, is gebaseerd op een vergelijking met psychiatrische ziekenhuizen, daar waar een aangepast referentiekader voor de forensisch psychiatrische zorg, zoals de auditeurs zelf terecht aangeven, noodzakelijk is", zegt woordvoerster Sandra Vansteenkiste.

Het centrum zegt voor de personeelsbezetting begrip te hebben voor bepaalde punten die de Zorginspectie aanhaalt. "FPC Gent evalueert continu de bezetting en treft daar waar dit nodig blijkt steeds de passende maatregelen om de zorg voor de patiënten en de veiligheid van de staf te vrijwaren", klinkt het. "Op bepaalde aspecten kan de beoordeling volgens het referentiekader van de reguliere psychiatrie dan wel aanvaard worden, qua organisatie is het daarentegen essentieel dat rekening gehouden wordt met het specieke doel van het centrum."

Wat de  verpleegkundigen betreft, zegt het FPC Gent een hogere norm vooropgesteld te hebben dan wettelijk vereist en wat overeenkomt met wat de Zorginspectie vraagt. "Dat we deze norm nog niet altijd halen, komt omdat we niet de volledige bezetting verpleegkundigen hebben bereikt. Verpleegkundigen werven die in een forensich psychiatische setting willen werken, blijkt geen sinecure."

Voor de nachtelijke bestaffing werd een formatie en werkwijze gekozen op basis van buitenlandse ervaringen en ook hier kan niet zomaar vergeleken worden met een bezetting in psychiatrische ziekenhuizen, omdat patiënten in het FPC 's nachts zelfstandig in volledig uitgeruste kamers verblijven.

Bij de therapeutisch assistenten heeft drie op vier personeelsleden een relevant diploma hoger onderwijs, luidt het nog. Er wordt ingezet op training en een opleidingsplan zorgt ervoor dat elke therapeutisch assistent over de juiste kennis beschikt.