Drie op de vier patiënten hebben bij de apotheker al eens te horen gekregen dat hun geneesmiddel niet beschikbaar was. In één op de vijf gevallen was er geen alternatief en kreeg de patiënt dus geen geneesmiddel. De impact op de patiënt is groot, zo zegt het Vlaams Patiëntenplatform na een bevraging met 542 respondenten.

Het Vlaams Patiëntenplatform geeft zelf aan dat de resultaten niet zomaar te veralgemenen zijn naar de volledige bevolking, omdat de enquête mogelijk meer werd ingevuld door mensen die al eens met een geneesmiddelentekort geconfronteerd werden. "Toch is de hoge responsgraad voor ons een signaal dat onbeschikbaarheden een groot probleem zijn", klinkt het. 

Van de respondenten gaven er 421 aan dat ze al eens te maken kregen met een onbeschikbaar geneesmiddel. Dat wil zeggen dat het niet of maar beperkt besteld kan worden door de apotheker. Vaak zijn er alternatieven, zoals overschakelen op een andere dosering, een andere toedieningsvorm (bijvoorbeeld siroop in plaats van pilletjes), of een ander merk. Maar in één op de vijf gevallen werd er volgens de respondenten geen alternatief gevonden. 

Maar ook wanneer er wel een alternatief is, heeft dat gevolgen. Zo spreekt een deel van de patiënten van extra stress en onzekerheid en mogelijk bijkomende kosten. Het alternatief leidt in sommige gevallen ook tot een verminderde controle van de symptomen of tot andere bijwerkingen, en het risico op fouten bij de inname neemt toe. "Vierenveertig procent geeft aan dat de impact op de kwaliteit van leven groot is bij een onbeschikbaar geneesmiddel", stelt het Vlaams Patiëntenplatform.

Het platform, waarvan 125 patiëntenverenigingen lid zijn, roept onder meer op om meerkosten ten gevolge van onbeschikbare geneesmiddelen te compenseren, meer maatregelen te nemen om tekorten te vermijden en de gevolgen ervan te beperken, en de uitwisseling van geneesmiddelen tussen apotheken te vergemakkelijken. 

Daarnaast vraagt het platform om de website farmastatus.be, die informatie verzamelt over de beschikbaarheid van geneesmiddelen in België, beter bekend te maken. Van de respondenten in de bevraging bleek immers 86 procent die site niet te kennen. 

Farmastatus.be is een website van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Volgens de woordvoerster van het agentschap waren er maandag in België ruim 10.300 geneesmiddelverpakkingen (één middel kan in verschillende verpakkingen verkocht worden, red.) gecommercialiseerd, waarvan er 780 - of 7,6 procent - tijdelijk of beperkt beschikbaar waren. Voor de meeste onbeschikbare geneesmiddelen waren er alternatieven of kon de behandeling aangepast worden. Voor twaalf verpakkingen was er sprake van een "kritieke onbeschikbaarheid", aldus woordvoerster Ann Eeckhout.

De oorzaken van de tekorten zijn divers. Geneesmiddelen kunnen tijdelijk onbeschikbaar zijn omdat bijvoorbeeld bestanddelen niet beschikbaar zijn, door vertragingen in de productie of distributieproblemen. "Het is niet alleen een Belgische probleem, de problematiek overstijgt vaak zelfs de Europese grenzen. Een tekort aan bestanddelen bijvoorbeeld kan een wereldwijde impact hebben", aldus nog Eeckhout. Een werkgroep met onder meer apothekers, patiënten, geneesmiddelenproducenten en -verdelers zoekt naar oplossingen om de onbeschikbaarheid van geneesmiddelen structureel aan te pakken.