Voor het eerst is een volledige genetische atlas samengesteld van fruitvliegjes. Fruitvliegjes worden erg vaak gebruikt voor biomedisch onderzoek, en dus is de blauwdruk een grote meerwaarde voor de wetenschap, zo zegt het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). De volledige atlas is donderdag gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science.

Fruitvliegjes worden al sinds jaar en dag gebruikt voor biologisch en biomedisch onderzoek. Ongeveer twee op de drie van de 14.000 coderende genen in het genoom van de vlieg heeft een menselijke tegenhanger: ondanks hun grootte lijken fruitvliegen dus toch best hard op de mens. De vliegen spelen daarom een belangrijke rol bij de ontwikkeling van allerhande behandelingen tegen en onderzoeken naar onder meer kanker, diabetes en immuunziekt en.

Onderzoeksgroepen van over de hele wereld hadden al individuele cellen van verschillende fruitvliegweefsels onderzocht. "Het probleem is dat deze gegevens afkomstig zijn uit verschillende laboratoria die elk hun eigen protocol gebruikten, wat het moeilijk maakt om de resultaten systematisch te gaan vergelijken", zegt professor Stein Aerts (VIB-KU Leuven).

Daarom werd een consortium opgericht, met meer dan honderdvijftig onderzoekers van ruim veertig labs uit verschillende landen, dat werkte aan de atlas. In 2014 is het onderzoek begonnen, twee jaar geleden is het in een stroomversnelling terechtgekomen. "Vanaf toen hebben we enkelvoudige cellen volledig kunnen sequencen (het DNA van de cellen volledig in kaart kunnen brengen, red.)", zegt professor Aerts. "Daarvoor liet de technologie het nog niet toe."

In totaal bevat de atlas 580.000 cellen, die terug te brengen zijn tot meer dan 250 verschillende celtypes. Het gaat bijvoorbeeld over verschillende soorten spiercellen, hartcellen, oog- of hersencellen. Niet alleen is elk orgaan geanalyseerd, maar ook de cellen van de poten, het lichaam en het hele hoofd van de fruitvlieg zijn bestudeerd tot in het kleinste detail.

Bedoeling is om de atlas als referentiekader te gebruiken. Andere onderzoekers, die in hun studies fruitvliegjes gebruiken, kunnen zo hun vliegen, die bijvoorbeeld bepaalde experimenten hebben ondergaan, vergelijken met de 'normale' fruitvliegjes in de atlas. De blauwdruk is daarom ook volledig toegankelijk gemaakt voor wetenschappers over de hele wereld, en voor het brede publiek.