Materiële beloningen hebben geen motiverend effect bij coronavaccintwijfelaars en - weigeraars. Ze worden ervaren als een lok- of drukkingsmiddel. Twijfelaars en weigeraars vragen integendeel geduld om op eigen tempo tot een beslissing te kunnen komen. Dat blijkt uit een vignettenstudie bij iets meer dan 14.000 respondenten door UGent-psycholoog Maarten Vansteenkiste.

Toch demotiveren niet alle externe motivatoren. Als het Europees coronacertificaat ter sprake komt, en met name de mogelijkheid om een negatieve PCR-test voor te leggen als volwaardig alternatief voor vaccinatie, ervaren de twijfelaars en weigeraars dat niet als druk.

De onderzoekers van de UGent onder leiding van Vansteenkiste legden de focus op de vaccintwijfelaars vanuit de optiek dat zij nodig zullen zijn om een groepsimmuniteit van 85 tot 90 procent te bereiken.

Gevaccineerden menen dat alle motivatiestrategieën uit de kast mogen gehaald worden om twijfelaars over de streep te trekken om zich te laten inenten. Zij vinden veel minder dat het tempo van twijfelaars gevolgd hoeft te worden en zijn meer gewonnen voor het verplichten van vaccinatie en het toekennen van unieke privileges aan gevaccineerden.

Geen 'dwingende' gespreksstijl

Zij schatten de motiverende impact van het uitoefenen van druk echter fout in, aldus het UGent-onderzoek. Vansteenkiste breekt een lans voor een persoonlijk gesprek met een gezondheidswerker en het bieden van gerichte informatie om twijfelaars te stimuleren om zich een prik te laten zetten.

Een 'autonomieondersteunende' communicatiestijl wordt daarbij als effectiever ingeschat dan een 'dwingende' gespreksstijl. "Voorzie training voor gezondheidswerkers om zich deze gespreksstijl eigen te maken", klinkt het. En nog: "Volg het ritme van vaccintwijfelaars zodat ze zelf tot een geïnformeerde beslissing kunnen komen."

In tegenstelling tot andere landen reikt België geen materiële beloningen of een vaccinatiepaspoort met unieke privileges uit aan gevaccineerden. Vansteenkiste vraagt om aan die strategie vast te houden. "Trap niet in de beloningsvalkuil", stelt hij.

Overigens zit het met de vaccinatiebereidheid in ons land wel goed. Bij de -35-jarigen, de leeftijdsgroep die dezer dagen volop wordt uitgenodigd voor vaccinatie, is die gestegen van 65 procent in april tot 73 procent in juni. Als gevaccineerde personen worden meegerekend, is 82 procent van de bevraagden ofwel gevaccineerd, ofwel (erg) bereid om een spuitje te laten zetten.