Rode Kruis-Vlaanderen startte tijdens de coronapandemie een onderzoek naar een neusspray die werkt tegen de verspreiding van virussen. Vijf jaar na de start van het onderzoek blijkt dat de spray heel effectief is bij proefdieren, waardoor naar de volgende fase - tests bij mensen en op meerdere virussen - kan worden gegaan.
De neusspray werkt op basis van convalescent plasma, bloedplasma van mensen die de virusinfectie hebben doorgemaakt en ervan hersteld zijn. Zij hebben vaak antistoffen tegen het virus in hun bloed. Die kunnen ingezet worden om kwetsbare personen te beschermen tegen het virus.
"Tijdens de coronapandemie hebben we geleerd hoe cruciaal snelle en toegankelijke beschermingsmethoden zijn", zegt professor Hendrik Feys, directeur Wetenschappelijk Onderzoek bij Rode Kruis-Vlaanderen. "Vaccins en antivirale moleculen blijven de hoeksteen van virusbestrijding, maar een neusspray op basis van convalescent plasma zou ons toelaten om veel sneller te schakelen bij toekomstige pandemieën. Ons onderzoek toont aan dat deze methode een effectieve aanvulling kan zijn om kwetsbare groepen en de eerstelijnsgezondheidszorg sneller te beschermen, zelfs in ontwikkelingslanden."
"De theorie is eenvoudig", vervolgt professor Feys. "Wanneer iemand een infectie doormaakt, ontwikkelt die persoon antistoffen, die zich bevinden in het bloedplasma. Dat plasma kunnen we in de vorm van een neusspray toedienen aan anderen, nog vóór ze zelf besmet raken. Op die manier kan het virus minder snel verspreiden en winnen we tijd om vaccins te ontwikkelen."
Na succesvolle tests op proefdieren bleek twee jaar geleden al dat de neusspray bescherming biedt tegen het coronavirus. In de volgende fase van het onderzoek worden de tests uitgebreid naar meerdere virussen, zoals het influenzavirus en RSV.
"Deze aanpak biedt een realistische weergave van de werking van de spray", legt professor Feys uit. "We besmetten de cellen met de virussen en voegen bij sommige cellen ook ons plasma toe. Als die minder of niet worden geïnfecteerd, weten we dat de methode werkt. De eerste resultaten zijn positief, maar het onderzoek moet volledig worden doorlopen."
Als de resultaten in de eerste en tweede fase positief zijn, en dat zou tegen eind dit jaar moeten duidelijk worden, dan wordt de stap naar echte proefpersonen gezet. Binnen drie jaar zou er dan een volledig resultaat moeten zijn.
Een groot voordeel van deze technologie is dat ze wereldwijd toegankelijk en snel inzetbaar is. Plasma wordt overal ter wereld ingezameld en kan lokaal verwerkt worden.
"Een groot pijnpunt tijdens de coronapandemie was dat vaccins niet overal even snel beschikbaar waren", zegt Feys. "Met deze methode kunnen we sneller schakelen en de tijd tot een vaccin overbruggen. Zo goed als elk land in de wereld heeft een bloedbank en kan plasma afnemen bij zijn bevolking. Eens je plasma hebt afgenomen van een genezen patiënt, voorzien we een relatief eenvoudig proces ter plekke om tot de spray te komen die makkelijk kan worden toegediend. Zeker op korte termijn, wanneer vaccins nog niet beschikbaar zijn, of in landen waar vaccins moeilijker te verkrijgen zijn, kan dit een enorme impact hebben."
De vooruitzichten voor deze technologie zijn positief en veelbelovend. "We weten nog niet met welk virus de volgende pandemie zal komen, maar we weten wél dat we beter voorbereid moeten zijn", aldus Feys. "Dit onderzoek brengt ons een stap dichter bij een snellere en efficiëntere aanpak van virusbestrijding."
