De provinciale raad van de Orde West-Vlaanderen bracht een interessant advies uit over een vraag van een WZC. Dat  dringt erop aan  dat een arts een 'fixatie-document' tekent. Het advies is gebaseerd op het advies van prof. dr. Tim Opgenhaffen, Instituut Sociaal Recht KU Leuven.

Op zch is de vraag al merkwaardig: de hoofdverpleging en de directie van het Woon-Zorgcentrum (WZC) vragen de arts om een 'fixatie-document' te tekenen waarbij een man - zwakbegaafd en agressief - kan worden opgesloten in zijn kamer 'om medebewoners die schrik hebben van hem te beschermen'.

Wellicht voelen ze zelf al aan dat hun vraag bijzonder is, want ze garanderen de arts "dat ze elk kwartier de deur zouden openen" om te zien hoe de man zich gedraagt.

Prof. Opgenhaffen noemt de context van afzondering (en fixatie) 'regelluw' in België. Hij baseert zich daarom op het algemeen recht om tot twee mogelijke uitwegen te komen.

Voor een eerste verwijst hij naar de patiëntenrechtenwet. Die houdt in dat de patiënt - zijn vertegenwoordiger of een bewindvoerder - vrij, voorafgaand en geïnformeerd uitdrukkelijk zijn akkoord moet geven voor deze handeling. Het is niet duidelijk of deze eerste optie al aan bod kwam.

Een tweede mogelijkheid - bij geweigerde toestemming - kan uitmonden in afzondering, gebaseerd op een noodtoestand: ernstig en dreigend gevaar voor de integriteit van de patiënt of anderen dat noopt tot onmiddellijk ingrijpen. Dat ingrijpen moet proportioneel zijn en zo kort mogelijk. Het feit 'dat anderen schrik hebben' van de patiënt in kwestie, valt volgens de professor niet samen met een noodtoestand.

Weliswaar is het zo dat een voorziening het recht en zelfs de plicht heeft om de veiligheid van anderen te beschermen, maar dat betekent niet dat automatisch afzondering toegestaan is. Een grote inperking op de integriteit is in België verboden. Ook het Comité ter Preventie van Foltering van de Raad van Europa aanvaardt de toepassing van afzondering enkel zeer uitzonderlijk in voorzieningen met hoogrisicopatiënten.

Rol  van de arts

Tot slot gaat het advies specifiek in op de rol van de arts. "Het spreekt voor zich dat 'een voorschrift van een arts' geen voldoende rechtsgrond is om afzondering te rechtvaardigen. Ten eerste is zo'n voorschrift niet nodig (ook verpleegkundigen mogen afzonderen zonder voorschrift van een arts). Ten tweede kan zo'n voorschrift geen op zichzelf staande grondslag vormen. Het voorschrift rechtvaardigt deze toepassing dus niet.

Hierover is ook een masterproef gepubliceerd.