In een open brief aan de federale regering vragen honderd Belgische academici om dringend een publiek debat te voeren rond de corona-app. In landen als China, Israël, Zuid-Korea of Singapore werd deze technologie gebruikt in de strijd tegen het virus. "Staar je niet blind op technologie. Een app zal maar zo doeltreffend zijn als de menselijke gebruiker. Zij die tijdens het paasweekend gingen barbecueën bij vrienden, zullen dezelfden zijn die de app vrolijk zullen omzeilen", aldus de academici uit de beide gemeenschappen.

De idee achter de app is relatief eenvoudig. Je downloadt de app op je mobiele telefoon, en vervolgens ontstaat een mobiel netwerk via de app: jouw apparaat wordt verbonden met andere toestellen in de buurt die ook de app installeerden. Wanneer je besmet raakt met COVID-19, kan jouw toestel een signaal zenden naar andere toestellen; raakt iemand uit jouw netwerk geïnfecteerd, dan kun jij zelf ook een signaal ontvangen.

De nieuwe app lijkt op het eerste gezicht erg aantrekkelijk om het virus terug te dringen en de overgang naar het post-lockdown-tijdperk te begeleiden. Het zou leiden tot een goed zicht op het aantal besmette personen, waardoor besmettingen sneller kunnen worden opgespoord en geïnfecteerden sneller kunnen worden afgezonderd.

De academici wijzen op een reeks pijnpunten en maatschappelijke problemen. "Vooreerst bestaat geen bewijs dat de app doeltreffend is. Zo bestaat het gevaar van vals positieven. De app kan bijvoorbeeld detecteren dat je in de buurt bent gekomen van een besmet persoon, terwijl in realiteit een muur tussen jullie in stond."

Wil zo'n corona-app effectief werken, dan moeten niet enkel alle bevolkingsgroepen goed vertegenwoordigd zijn, maar moeten er in de eerste plaats genoeg gebruikers zijn, vervolgen ze. "Niet iedereen heeft echter een smartphone. En als de effectiviteit van de app gebaseerd is op vrijwillige keuze, is het onwaarschijnlijk dat voldoende mensen de technologie zullen gebruiken. Een app moeten gebruiken is ethisch en juridisch erg problematisch."

Dan zijn er juridisch en sociaal-ethische kwesties: wat met onze basisrechten? "Verschillende voorstellen voor apps zijn in strijd met de wetgeving. Daarnaast heerst ook verdeeldheid. Ontwikkelaars en bedrijven menen dat die rechten niet in gevaar zijn, experten betwisten of privacywetgeving überhaupt gerespecteerd kan worden."

De app kan ook sociale effecten hebben. Zo kan het gebruik ervan bestaande discriminatie bestendigen. Tot slot dringen zich politieke vragen op: "Zullen gegevens die onze telefoons uitzenden worden verzameld door de overheid of niet? Zo ja, hoe lang zal men die gegevens bewaren? Lopen we niet het risico dat diezelfde app plots ook wordt ingezet voor andere en toekomstige maatschappelijke problemen?"

Initiatiefnemers van de open brief zijn de filosofen Lode Lauwaert (KU Leuven) en Massimiliano Simons (UGent) en juriste Nathalie Smuha (KU Leuven).