Een wetsvoorstel, een financiële berekening en een petitie: de Partij van de Arbeid (PvdA) en haar Franstalige tegenhanger Parti du Travail de Belgique (PTB) brengen het kiwi-model opnieuw ter sprake. Minister De Block heeft er geen oren naar.

Op 7 december diende PTB-volksvertegenwoordiger Raoul Hedebouw een wetsvoorstel in om het kiwi-model in ons land operationeel te maken. Tegelijk publiceert de studiedienst van de PvdA een studie van eigen hand, waaruit blijkt dat de toepassing van het kiwimodel op de 100 meest gebruikte geneesmiddelen uit de eerste lijn een besparing van 632 miljoen per jaar kan opleveren.

Even herhalen hoe het kiwimodel werkt. Per geneesmiddel schrijft de overheid een openbare aanbesteding uit. Geïnteresseerde farmaceutische bedrijven leveren een prijsofferte aan. De ziekteverzekering betaalt alleen het goedkoopste geneesmiddel terug. In Nederland wordt het kiwimodel voor een aantal geneesmiddelen toegepast. Meer dan 10.000 patiënten van Geneeskunde voor het Volk ondertekenden een petitie om het wetsvoorstel van Raoul Hedebouw te steunen.

Stockbreuken en verkeerde cijfers
Steun komt er alvast niet vanuit het kabinet-De Block. “We hebben niets tegen kiwi’s, maar het kiwimodel werkt hier niet”, zo klinkt het hoog in de Financietoren. Een test die in 2007 werd uitgevoerd, draaide volgens het kabinet uit op een flop. “Het kiwimodel zorgt voor tekorten in voorraad omdat het voor sommige producenten niet meer aantrekkelijk is bepaalde medicijnen te gaan produceren. Het risico om failliet te gaan is voor sommige farmabedrijven zo groot dat zij hun deuren sluiten of verhuizen”, schreef de minister in mei 2017 op haar website. “Nederland kent veel meer stockbreuken dan België”, vernemen we nog. “In 2016 waren er bij onze noorderburen 700 geneesmiddelen onbeschikbaar gedurende 4 maanden of meer. Nederland geeft zelf aan dat de geneesmiddelenprijzen onrealistisch laag (niet duurzaam) zijn en dat dit zorgt voor tekorten.” 

Het Riziv heeft de berekeningen van de PvdA overgedaan. In plaats van 632 miljoen besparingen komt hier 110 miljoen euro uit de bus, stelt het kabinet vast. En horen we daar een beschuldiging van populisme? “De PvdA haalt voorbeelden aan van goedkopere geneesmiddelen in Nederland, maar ‘vergeet’ uit gemak dat er ook geneesmiddelen zijn die (veel) duurder zijn in Nederland dan hier, zoals Humira.” 

Een andere insteek om geneesmiddelen betaalbaar te houden
Ten slotte verwijst het kabinet nog naar het nieuwe terugbetalingsmechanisme voor geneesmiddelen, dat vanaf 1 januari 2018 de prijzen sneller zal doen afnemen: twee jaar na het verlopen van het octrooi zal de ziekteverzekering nog alleen de geneesmiddelen terugbetalen die binnen de vork van de goedkoopste geneesmiddelen vallen. 

 De farmaceutische bedrijven krijgen drie maanden de tijd om de prijs van een geneesmiddel naar de vork van ‘goedkoopste geneesmiddelen’ te laten indalen. Doen ze dat niet, dan wordt de terugbetaling van hun geneesmiddel stopgezet. Dat gebeurt evenwel niet meteen: de terugbetaling blijft nog drie maanden extra lopen. Dit om artsen voldoende tijd te geven hun patiënten te informeren en om andere firma’s de kans te geven hun productiecapaciteit op te krikken indien nodig.

Deze maatregel komt bovenop de patent cliff, die minister De Block in 2016 invoerde. Die maatregel houdt in dat de prijs voor een geneesmiddel dat niet langer onder octrooi staat, in één beweging sterk daalt, in plaats van via opeenvolgende prijsdalingen. De twee maatregelen samen liggen op de weg die de minister wil bewandelen om geneesmiddelen betaalbaar te houden. Voor de farmasector zit er ook iets in: het geld dat de overheid uitspaart op reeds goed ingeburgerde geneesmiddelen kan worden geïnvesteerd in innovatie. Dat is in lijn met het Toekomstpact dat de minister in 2015 met de farmasector sloot.